De bergmetafoor

Overzicht

Werkwijze / stappenplan / omschrijving

1. Uitleg berg-metafoor

Zen

Onderaan de berg ben je helemaal zen. Daar zitten de meeste mensen niet. Bij moeilijkheden en tegenslagen ga je al snel uit deze toestand. Het is wel een staat om na te streven, en veel mensen hebben wel zen-momenten, bijvoorbeeld wanneer ze in bad liggen of tijdens het spelen van een game. Daarna komt het stukje ‘ik wil…’.

Ik wil

Ik wil gaat over jouw dromen, de doelen die je jezelf stelt. Hier zitten flexibiliteit, veerkracht, creativiteit en plezier: er is heel veel mogelijk. Bijvoorbeeld: ik wil 2 km kunnen wandelen of ik droom van een eigen plek met tuin. Vervolgens kom je in ‘Ik wil wel, maar…’.

Ik wil wel, maar…

De maar staat voor hindernissen die je ziet. Het belet om te denken in mogelijkheden. Allerlei aannames, overtuigingen en hindernissen passeren de revue. Bijvoorbeeld: ik wil wel 2 km wandelen, maar ik heb nooit tijd. Daarna komt het stukje ‘Moeten’.

Moeten

Dit gaat over zaken die je niet uit vrije wil doet. Die moeten gebeuren. Ik moet dit of dat. Je vraagt je niet meer af of je het wel wil…. Bijvoorbeeld: ik moet nog een berg administratie afronden voor ik kan gaan wandelen.

Chaos

Na het moeten, kom je terecht op de plek van chaos. Je weet niet meer wat je wil, je overzicht is weg en het wordt ervaren als een griezelig stukje van de berg. Je wil hier weg want er huist onrust, gejaagdheid en allerlei (niet per se werkende) copingmechanismen.

Hoe hoger de berg op, hoe meer energie het je kost.

laat de deelnemer het werkblad invullen op basis van de uitleg.

2. Overlevingsstrategieën op de top van de berg

Op de top van de berg kun je in verschillende overlevingsstrategieën terechtkomen: → vechten: snel boos, geïrriteerd zijn; → vluchten: in bv. eten, drugs, telefoon, shoppen; → bevriezen: depressie of depressieve gevoelens; → pleasen: je naar de behoeften van anderen voegen, je eigen behoeften onderdrukken. Iedereen herkent zich waarschijnlijk in 1 van deze overlevingsstrategieën. In bepaalde situatie steken er 1 of 2 sterk bovenuit. Vraag: bedenk een lastige situatie. Welke strategie herken je bij jezelf in deze situatie? Laat de deelnemer deze vraag invullen op het werkblad.

3. Afdalen?

Om weer naar beneden te komen moet je langs de chaos. Daar wil je niet graag zijn en dit is even lastig (ook is er kans om terug naar boven te schieten). Je kan leren omgaan met deze lastige gevoelens (ook al is dit moeilijk). Er zijn verschillende strategieën om met problemen om te gaan. Er zijn wel 1.000 verschillende manieren om met een probleem om te gaan. En welke aanpak het meest helpt, hangt sterk af van de situatie en van jou als persoon.

We kunnen de verschillende strategieën onderverdelen in een aantal categorieën die elk hun voor- en nadelen hebben:

• actief oplossen;
• verdoving of afleiding zoeken;
• vermijden;
• sociale steun zoeken;
• passief reageren;
• emoties uitdrukken;
• geruststellende gedachten.

In de bijlagen vind je meer uitleg over bovengenoemde strategieën.

4. Uitwisseling

• Welke copingstrategieën herken je bij jezelf?
• Neem de eerder beschreven lastige situatie opnieuw bij de hand. Welke copingstrategieën zouden jou in deze situatie kunnen helpen?

Laat de deelnemer deze vragen invullen op het werkblad.

Tip: voor deze oefening kan je gebruik maken van verschillende methodieken. Hieronder enkele oefeningen ter inspiratie:

• De oefening ‘Hoe ga jij om met moeilijkheden’ op www.geluksdriehoek.be. Als je beschikt over een laptop voor elke deelnemer kan iedereen deze oefening voor zichzelf maken. Deze oefening kan je ook afdrukken.
• Het kaartspel Coping ontwikkeld door de coaches educatie van ASVZ. Het is afgeleid van de Utrechtse Copinglijst (UCL), een wetenschappelijk onderbouwde vragenlijst om een beeld te krijgen van hoe iemand omgaat met lastige situaties. Het biedt ondersteuning aan coaches bij het voeren van een gesprek over het omgaan met lastige situaties.