De omgeving zet niet aan tot roken, vapen of waterpijp (omgevingsinterventies)
Als een omgeving niet aanzet tot roken, vapen of shisha gebruiken, dan zullen jongeren ook minder geneigd zijn om dit te doen. Als we praten over omgeving, dan denken we zowel aan de fysieke omgeving als aan de sociale omgeving rondom de jongeren.
Fysieke omgeving: de verkoop(punten)
Als (e-)sigaretten of shisha op minder plekken verkocht worden, zal er ook minder (impulsief) gerookt worden. Het aantal verkooppunten blijft dus beter beperkt, zeker op plaatsen waar veel jongeren komen, vb. tijdens het uitgaan, op café of in de buurt van de school. Een verbod op verkoop in supermarkten, benzinestations, cafés, nachtwinkels en op festivals is daarom aangewezen als we experimenteren met roken en vapen verder willen terugdringen. Net zoals een verbod op tabaksautomaten.
Ook is het tonen van tabak in de winkel (tabaksdisplays) voor de tabaksfabrikanten een van de belangrijkste reclamekanalen geworden. Ze worden gebruikt om tabak in een positief daglicht te stellen en moedigen een meer ‘spontane’ koop aan. Jongeren zijn hier extra gevoelig voor: een tabaksdisplay verhoogt dus de kans dat jongeren starten met roken. Een uitstalverbod zou bijdragen tot het denormaliseren van tabak waardoor het niet langer kan worden gezien als een normaal en sociaal geaccepteerd product.
Daarnaast kan een overheid de verkoop van sigaretten verbieden voor bepaalde groepen. Sinds 2004 is er in België het verbod van tabaksverkoop aan -16-jarigen. En in 2019 werd die grens (eindelijk!) opgetrokken tot 18 jaar, in navolging van andere Europese landen. Want België was het enige land in de EU waar je in 2019 als 16-jarige nog sigaretten kon kopen. Naast het optrekken van de leeftijdsgrens zijn er ook strengere controles (ook op online verkoop) nodig om erover te waken dat aan minderjarigen effectief geen (e-)sigaretten verkocht worden.
Sociale omgeving: ouders, jeugdverenigingen, filmwereld, sportclubs …
Zien roken, doet roken en ook passief (of mee)roken is schadelijk voor de gezondheid. Daarom is het belangrijk om opgroeiende kinderen of jongeren zo weinig mogelijk in contact te brengen met roken, vapen of shisha. Zo verklein je de kans dat ze later zelf gaan roken, vapen of shisha gebruiken. Er zijn verschillende manieren waarop je dit kan doen:
- door niet te roken in de buurt van kinderen en jongeren (Binnen roken is nooit oké);
- door omgevingen waar veel kinderen of jongeren komen rookvrij te maken (Generatie Rookvrij);
- door ouders/rolmodellen/peers te helpen om te stoppen met roken en
- door de film-, game-, muziekwereld bewust te maken over hun voorbeeldrol naar de kinderen en jongeren toe.
Maar zelfs al wordt er op al deze terreinen ingezet, dan is er nog meer nodig om jongeren niet te doen starten met roken.