SWEEP: via participatie naar versterkte implementatie

Wat is SWEEP?

Femke: “SWEEP is een platform dat zich richt naar jongeren en leerkrachten. Het doel is om 12- tot 18-jarigen aan te zetten om meer te bewegen en hierin ook plezier te vinden. Op SWEEP.be ontdekken jongeren via een korte test bij welk profiel ze het beste aansluiten. Op basis daarvan krijgen ze een aanbod van activiteiten dat bij hen past.”

Kunnen leerkrachten ook met SWEEP aan de slag?

Femke: “Zeker. Zij kunnen op SWEEP.be/leerkrachten aan de hand van enkele korte, luchtige vragen ontdekken hoe zij hun leerlingen in beweging kunnen brengen — tijdens de schooluren en in hun vrije tijd — én hoe ze daarbij ook nog eens hun leerplandoelstellingen kunnen halen. SWEEP zet leerkrachten op weg met sterk lesmateriaal en haalbare tips en tricks, die perfect in te zetten zijn in om het even welk vak.”

Waarom koos je voor co-creatie?

Janneke: “We wilden de implementatie van SWEEP in het secundair onderwijs nog verder versterken, om nog meer positieve impact op de jongeren te genereren. Wanneer je wil implementeren, is de context, in dit geval de schoolcontext, heel belangrijk. We kunnen als onderzoekers wel een idee hebben van hoe die schoolcontext in elkaar zit en wat de noden van leerkrachten zijn, maar je weet het nooit 100% zeker. We wilden dus een antwoord krijgen op de vraag: hoe kunnen we SWEEP breder bekendmaken bij leerkrachten en het gebruik ervan stimuleren? Door samen te werken met leerkrachten, konden we informatie verzamelen over wat zij echt nodig hebben en wat ze verwachten van SWEEP.”

Had je dit al eerder gedaan?

Femke: “Nee, maar tijdens het vooronderzoek voor SWEEP zijn we wel in gesprek gegaan met leerkrachten en leerlingen. Dat was eerder een consultatie van de doelgroep. We hebben de conclusies uit onze literatuurstudie toen bij hen afgetoetst. Op basis van die informatie hebben we een concept ontwikkeld, waarmee we terug naar de doelgroep zijn gegaan. Zo zet je elke keer weer een paar stappen vooruit.”

Hoe bereidden jullie zich voor op de co-creatiesessies?

Femke: "We werkten met drie begeleiders. Het was een voordeel dat Janneke de theorie beheerste en het proces had uitgewerkt. Zij maakte een draaiboek waarin het verloop van de sessies beschreven stond. Ikzelf en een derde onderzoekster werkten ondersteunend tijdens de sessies. We hadden de taken vooraf verdeeld, waardoor de sessies soepel verliepen.”
Janneke: "We vonden het ook belangrijk om een framework te hebben dat kan dienen als kapstok voor de sessies.”

Welk framework was dat?

Femke: “Omdat wij het Gedragswiel wilden gebruiken, namen we het Behaviour Change Wheel als kapstok om ons co-creatieproces te structureren. Het BCW bestaat uit drie cirkels, waarbij de binnenste cirkel overeenkomt met het Gedragswiel (drempels en hefbomen voor gedragsverandering). De andere cirkels verwijzen naar mogelijkheden om één of meerdere tekorten in context, competenties of drijfveren aan te pakken en naar het beleid dat hiervoor kan worden gebruikt.”
Janneke: “We kozen voor een kort proces met drie sessies die telkens rond een andere cirkel draaiden: sessie 1: gedragsdeterminanten, sessie 2: methoden/technieken en sessie 3: randvoorwaarden voor de methoden/technieken.”

Op welke manier paste je het Gedragswiel toe?

Janneke: “ In de sessie over gedragsdeterminanten werkten we met een Miro-bord waarop het Gedragswiel stond en stelden we de vraag: welke drempels en hefbomen ervaar je als leerkracht bij het gebruik van SWEEP?”
Femke: “Het startpunt op het Miro-bord was de informatie die we haalden uit eerdere evaluaties van SWEEP. Leerkrachten konden die info aanvullen. We vroegen hen om het platform te bekijken en aan te geven welke drempels zij ervaren om SWEEP toe te passen. Dat werd op digitale post-its geschreven en in break-outs besproken. Elk groepje dacht na over een gedeelte van het Gedragswiel (competenties, drijfveren, context), waarna ze konden stemmen op de belangrijkste/meest veranderbare drempels (sterretjes). Met die informatie gingen we verder naar methoden/technieken in de volgende sessies.”

Loopt het soms ook fout tijdens zo’n sessies?

Janneke: “Er is altijd wel iets dat anders verloopt dan gepland (technisch, afwezigheden, ander onderwerp aangebracht, …). Je moet dus flexibel zijn en zorgen dat je wat achter de hand hebt zodat je kan bijsturen. De eerste sessie viel bijvoorbeeld in het water omdat er maar één deelnemer kwam opdagen. Uit de input van die persoon hebben we wel lessen getrokken: we zijn de sessies online beginnen geven. Dat maakte het makkelijker voor leerkrachten om aanwezig te zijn.”

Wat was een succes?

Femke: “Het feit dat er tijdens de tweede sessie wél aanwezigen waren, maakte mij heel blij. (lacht) Het was ook fijn om te zien dat de dingen die eruit kwamen niet veel verschilden van datgene dat al benoemd was in gesprekken met andere leerkrachten. Zien dat je met zo'n kleine groep (6-12 leerkrachten) toch tot de kern kan komen, was voor mij een bevestiging. Een teken dat het proces goed is verlopen en we er de belangrijke feedback uit konden halen.”
Janneke: “Wat ook een succes was: de beslissing om online te gaan. Dat is toch nog anders dan face-to-face. De deelnemers zijn niet samen en kennen elkaar niet. Maar toch kwam er veel input en durfden ze hun mening te verkondigen. Belangrijk voor co-creatie is dat je een safe space creëert. Ondanks de verschillende meningen, werden er actief ideeën aangebracht. Ik heb ook dingen van hen geleerd, bijvoorbeeld dat er zoiets bestaat als klasmanagement.” (lacht)

Wat hebben jullie gedaan om een safe space te creëren in de groep?

Janneke: “We hebben een aantal basisregels aangehaald (zie kadertje hieronder). Die hebben we met hen afgetoetst en hen laten aanvullen. Af en toe hebben we ook energizers gebruikt (stilzitten doorbreken op verschillende manieren) of andere werkvormen die hielpen om het ijs te breken of om in verbinding te komen (bv. kort ‘wie-is-het'-spelletje).
Femke: “De deelnemers waren heel enthousiast. Ze vonden het fijn om hun mening te geven en betrokken te zijn. We gaan ook nog een vragenlijst sturen om te achterhalen hoe ze de sessies ervaren hebben en wat ze vonden van de output.”

Spelregels

• Gelijkwaardigheid
• Luister naar elkaar
• Sta open voor elkaars mening
• Discussieer respectvol
• Zorg dat iedereen zich welkom voelt
• Open en transparante communicatie

Zijn er dingen voor jou die het gemakkelijker maken om deel te nemen aan deze sessies?

Wat is de meerwaarde van co-creatie voor jouw project?

Janneke: “Het implementatieplan zoals het er nu ligt: ik ben echt blij met de uitkomst. Het bouwt mooi op vanuit de input van de leerkrachten. Waardoor het echt een logisch plan is geworden. Die rode draad hadden we er zonder hun hulp niet kunnen inbrengen.”
Femke: “Klopt. De losse elementen waren er al enigszins, maar de logische samenhang komt er nu ook uit. Het implementatieplan start bij heel laagdrempelige en brede promotie voor SWEEP, onder andere aan de hand van praktijkvoorbeelden. Wie meer wil weten, kan een webinar of zelfs een live workshop volgen. De écht gemotiveerde leerkrachten kunnen zich engageren als ambassadeur en SWEEP- actief mee promoten.”