Inspiratie voor een gezond mobiliteitsbeleid: gezondheidsmatrix Gezonde Gemeente
Om een gezondheidsbeleid op te zetten in een gemeente is een afgewogen mix van verschillende strategieën noodzakelijk: educatie, omgevingsinterventies, regels en afspraken, en zorg en begeleiding.
Deze strategieën worden best toegepast op verschillende niveaus: het individu en de prioritaire/risicogroepen (bv. kwetsbare groepen), functioneel/geografische/ afgebakende groepen (bv. buurt), de volledige einddoelgroep en haar leefomgeving binnen de setting (bv. inwoners in een gemeente) en de fysieke en sociale omgeving buiten de gemeente (bv. andere gemeentes).
De combinatie van de verschillende strategieën en niveaus garandeert een kwaliteitsvol gezondheidsbeleid binnen de verschillende settings. Visueel wordt dit voorgesteld in een gezondheidsmatrix. De ingevulde gezondheidsmatrix gezonde mobiliteit geeft je inzicht in hoe je strategieën en niveaus concreet maakt.”
Inspiratie voor acties rond gezonde mobiliteit
Wil je timmeren aan een gezond mobiliteitsbeleid maar weinig of geen inspiratie? Geen probleem. De info hieronder helpt je op weg. En check ook zeker deze brochure eens.
Omgevingsmaatregelen
Maatregelen die de behoefte aan verplaatsingen met de auto voorkomen (ruimtelijke planning).
Zet in op kwaliteitsvolle verdichting door een hogere woondichtheid, een betere functiemix en een hogere stratenconnectiviteit in buurten met een hoge walkabilityscore. Dit is een belangrijk onderdeel van kwaliteitsvolle gezonde kernen.
Maatregelen die het autogebruik tegengaan en actieve verplaatsingen stimuleren. Met andere woorden maatregelen die een inrichting realiseren die niet gericht is op autogebruik.
Richt de publieke ruimte in volgens het STOP-principe. Daarbij gaat de prioriteit uit naar Stappers en Trappers, vervolgens naar het Openbaar vervoer en dan pas naar Personenwagens.
- Stimuleer actieve verplaatsingen voor voetgangers:
- realiseer woonerven, schoolstraten en zones 30
- voorzie een aangename omgeving, goede voetpaden en veilige oversteekplaatsen
- zet in op een fijnmazig voetgangersnetwerk, bewegwijzering in aantal minuten te voet en stapspots
- zet in op schoolstraten, leefstraten, toekomststaten, droomstraten, speelstraten...
- duid doorlopende straten aan voor voetgangers en fietsers
- Stimuleer actieve verplaatsingen voor fietsers:
- realiseer een zone 30 en schoolstraten
- zet in op een netwerk van fietsstraten en voorzie kwaliteitsvolle fietspaden en veilige oversteekplaatsen
- zet in op fietsstallingen en fietsdeelsystemen
- stimuleer e-commerce via de fiets
- zet in op groene functionele belevingstrajecten
- Stimuleer actieve verplaatsingen via het openbaar vervoer:
- investeer in aangename bushaltes
- realiseer een goede aansluiting tussen verschillende vervoersmodi, dus een betere afstemming tussen het aanbod van de NMBS, De Lijn, en andere mobiliteitsaanbieders
- zorg voor alternatieve financiering van het aanbod
- Ontmoedig het autogebruik:
- zet in op een sturend parkeerbeleid: tarifering en randparkings in plaats van parkings in de kern of in de wijken
- plaats parkings verder van de bestemming: bijvoorbeeld niet parkeren aan de schoolpoort, maar in een parkeerzone verderop
- implementeer circulatieplannen die doorgaand verkeer op bepaalde plekken weren of verminderen zodat mensen getriggerd worden om een ander vervoersmiddel te kiezen
Maatregelen die de mens opnieuw centraal stellen
- realiseer speel- en verbindingsweefsel
- organiseer leef- en speelstraten
- werk voetgangerscirkels en knelpuntwandelingen uit
- pas de Checklist Toegankelijke Publieke Ruimte toe
- heb aandacht voor de mobiliteit van ouderen en mindervaliden
Maatregelen die de blootstelling beperken (alleen indien nodig)
- implementeer lage-emissiezones en stimuleer elektrische wagens
- plaats geluidsschermen
- kies voor een blinde gevel langs een drukke weg
- denk na over aanzuigmonden van ventilatiesystemen
- onderbreek een street canyon
- plant kwetsbare functies zoals scholen en kinderdagverblijven slim in
Sensibilisatie
Vul deze omgevingsmaatregelen aan met lokale sensibilisatiecampagnes die inspelen op specifieke determinanten van gedragsverandering. Omdat die determinanten anders zijn voor verplaatsingen in het kader van woon-werkverkeer, schoolverkeer of functionele of recreatieve verplaatsingen in de vrije tijd, zijn er specifieke campagnes nodig.
Regelgeving
Vlaamse regelgeving kan dit beleid ondersteunen door:
- (1)het fiscale voordeel voor bedrijfswagens te beëindigen en meer fiscale voordelen te bieden voor gezonde alternatieven van woon-werkverkeer;
- (2) een slimme kilometerheffing uit te werken met criteria op basis van gezondheids- en milieu-impact, en meer fiscale voordelen te geven voor gezonde alternatieven van verplaatsingen, ook in de vrije tijd. Een ‘sociale’ correctie blijft nodig voor mensen in kwetsbare situaties.