Het project
Zaadjes van geluk is een educatief traject, op maat voor toekomstige land- en tuinbouwers rond het thema mentaal welbevinden. Het traject werd in co-creatie met stakeholders uit de landbouwsector en het hoger onderwijs ontwikkeld, door de Operationele Groep 'mentaal welbevinden begint op school'.
De doelstellingen van het traject
Onderzoek toont aan dat de mentale gezondheid van land- en tuinbouwers sterk onder druk staat. Zaadjes van geluk kan toekomstige land- en tuinbouwers handvatten aanbieden om hun eigen mentaal welbevinden te versterken. Het duurzaam verankeren van een aanbod rond mentaal welbevinden in het onderwijs, zorgt ervoor dat steeds meer jonge land- en tuinbouwers vertrouwd raken met vaardigheden die hun mentaal welbevinden en positieve mentale gezondheid kunnen versterken. Hierdoor zullen zij er ook meer aandacht aan besteden én wordt er op grotere schaal bewustwording gecreëerd voor de thematiek, waardoor ook de sociale norm kan bijgesteld worden: regelmatig aandacht besteden aan mentaal welbevinden, ook wanneer er geen problemen zijn; onwelbevinden en problemen aankaarten en bespreekbaar maken; hulp zoeken wanneer nodig; …
De noden in kaart
Om ervoor te zorgen dat het traject écht op maat is van de doelgroep, werden de noden (op vlak van mentaal welbevinden) van jonge landbouwers (in spe) in kaart gebracht. Dit gebeurde aan de hand van literatuuronderzoek en (focusgroep)gesprekken met landbouwers.
De in kaart gebrachte noden (omtrent mentaal welbevinden) van jonge landbouwers kunnen onderverdeeld worden in 5 verschillende luiken (die mekaar uiteraard kunnen overlappen):
Work-life balance
Leven en werken zijn in landbouwmiddens erg met mekaar verweven. De plek waar wordt gewerkt, is vaak dezelfde plek als waar dag in dag uit wordt geleefd. Een gezonde work-life balans vind je door te ontprikkelen, het stresssysteem een kans te geven te herstellen. Net dat is door de kenmerkende context moeilijk.
Omgaan met stressoren
(Jonge) landbouwers blijken eerder op een Spartaanse manier om te gaan met stressoren. Frustraties worden opgekropt en worden uit de weg gegaan door nog meer te werken. Dit houdt de zorgen en stress niet tegen op lange termijn. Het is dus belangrijk om de gereedschapskoffer te vullen met copingvaardigheden en op te merken dat jij niet de enige bent die voor uitdagingen staat.
Zelfkennis: de landbouwer/student als persoon
We krijgen allemaal een waardenkader mee van thuis en de context waarin we opgroeien. Kritische zelfreflectie en het in vraag stellen van evidenties zijn dan belangrijk. Het niet stilstaan bij en het niet communiceren over deze zaken kunnen een negatieve impact hebben op het mentaal welbevinden.
Communicatie
Er blijkt nog steeds een zwijgcultuur te bestaan onder landbouwers. We willen het taboe doorbreken: aangeven dat je met iets worstelt, hoeft niet als zwak beschouwd te worden. De vaardigheid om gevoelens onder woorden te brengen, ontbreekt bij menig landbouwer. Het aanbrengen van communicatievaardigheden kan miscommunicatie voorkomen en leiden tot een open praatcultuur.
Verbondenheid
Er blijkt een sterke verbondenheid te zijn tussen landbouwstudenten. Vanuit deze verbinding kan er veiligheid, openheid en kwetsbaarheid ontstaan, waardoor ze op elkaar kunnen steunen en van elkaar kunnen leren. Dit kan op zijn beurt bijdragen tot het doorbreken van het taboe rond soft skills.
Try-out
Tijdens het academiejaar 2022-2023 liep dit educatief traject een eerste keer, ter test, bij de studenten Agro- en biotechnologie aan de Odisee Co-hogeschool (campus Waes).
Tijdens deze try-out werd de volgende informatie verzameld:
Op basis van de bevindingen van de try-out werd het traject aangepast, zodat het op maat is van de doelgroep.
Het resultaat hiervan vind u op deze webpagina's.
Enkele bevindingen
De studenten zijn positief over het educatief traject. Ze vinden het een goed programma en zouden het medestudenten aanraden als keuzevak. Ze vinden de kwaliteit van het educatief traject en het cursusmateriaal over het algemeen goed. Ze ervaren geen studielast en volgens hen zit de moeilijkheidsgraad op het juiste niveau. Ze vonden het aangenaam dat er geen evaluaties aan zijn gekoppeld.
De groepssessies vonden ze boeiend, leerrijk en nuttig. Ze gaven aan dat de balans tussen theorie en oefeningen goed zat.
De materialen van de groepsopdrachten en omgevingsinterventies waren leuk, makkelijk en bruikbaar om toe te passen. De activiteiten waren een goede manier om aan de slag de slag te gaan met geluk en de verbinding in de groep te verhogen.
De ZAAI magazines waren geschreven in heldere taal en inspireerden hen. Ze bevatten voldoende achtergrondinformatie en gaven de studenten nog meer handvaten om hun geluk in eigen handen te nemen.
De operationele groep
De volgende organisaties vormden samen de operationele groep en zorgden voor de totstandkoming van dit educatief traject:
- Boeren op een Kruispunt (BoeK)
Boeren op een Kruispunt is een hulp- en ondersteuningsorganisatie voor alle Vlaamse land- en tuinbouwers in nood. Zij hebben goed zicht op de huidige noden aan ondersteuning en hulpverlening op vlak van geestelijke gezondheid binnen de land- en tuinbouwsector.
- Instituut voor Landbouw-,Visserij-en Voedingsonderzoek (ILVO)
Het instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) is een onafhankelijk wetenschappelijk onderzoeksinstituut van de Vlaamse overheid en verricht multidisciplinair, baanbrekend en onafhankelijk onderzoek. In een recente studie bracht ILVO de determinanten van mentaal welbevinden in land- en tuinbouw in Vlaanderen in kaart. - Jong ABS
Jong ABS is een onderdeel van het ABS (Algemeen Boerensyndicaat vzw); ABS is een van de grootste landbouworganisaties in België. Het is een syndicaat dat ervoor zorgt dat de belangen van hun leden (boeren en tuinders) zo goed mogelijk verdedigd worden.
- Groene Kring
Groene Kring is de grootste overkoepelende jongerenorganisatie in de Vlaamse land- en tuinbouwsector. De organisatie richt zich op alle jongeren tussen 16 en 35 jaar met een hart voor land- en tuinbouw. Groene Kring brengt deze jongeren samen in een kwaliteitsvolle jongerenwerking en biedt hen maximale kansen om zich persoonlijk en professioneel te ontwikkelen. Door haar werking wil Groene Kring hen een stem geven en hun maatschappelijke belangen behartigen.
- Odisee Hogeschool
Odisee Hogeschool biedt verschillende opleidingen aan binnen de Bachelor Agro- en biotechnologie, waaronder de afstudeerrichting Landbouw.
- Vlaams Instituut Gezond Leven vzw
Het Vlaams Instituut Gezond Leven wil Vlamingen op een toegankelijke manier helpen om gezond te leven; hierbij wordt ingezet op gezondheid als integraal concept, maar wordt ook gewerkt rond specifieke gezondheidsthema’s, waaronder mentaal welbevinden.
De financierder
Dit project kwam tot stand met steun van het Departement Landbouw & Visserij en het Europees Innovatie Partnerschap (EIP).
