“Met drie korte zinnen kan je mensen al aanzetten tot een gezondere leefstijl”
Met patiënten of cliënten het gesprek aangaan over een gezonde leefstijl: voor zorgprofessionals kan het een hele opgave zijn. Omdat ze er de tijd niet voor hebben. Of omdat ze niet goed weten hoe ze thema’s als roken, beweging of gezonde voeding moeten aankaarten. KRACH-T geeft hen de juiste handvaten. “Dit model toont hen hoe ze op een heel korte manier het zaadje van een gezonde leefstijl bij hun patiënt/cliënt kunnen planten”, zegt Justine Van Lierde van Gezond Leven, die KRACH-T mee vormgaf.
In één minuut een paar zinnen zeggen die écht effect hebben en die je patiënt/cliënt op weg zetten naar een gezondere leefstijl? Met KRACH-T hebben zorg- en welzijnsprofessionals hiervoor de juiste tools in handen. In onze nieuwe e-learning wordt uitgelegd hoe je met deze vorm van motiverende gespreksvoering aan de slag gaat. “Het model is ontwikkeld voor iedereen die het gesprek over leefstijl wil aangaan met patiënten/cliënten”, legt Justine uit. “Met KRACH-T kunnen ze dat gesprek op een heel korte en efficiënte manier voeren. Er is een versie die maar één minuut duurt, maar heb je iets meer tijd, dan kan je ook het gesprek van vier minuten gebruiken. Die korte tijdsspanne maakt dat professionals op een heel laagdrempelige manier bij hun patiënten/cliënten een zaadje van een gezonde leefstijl kunnen planten. En dat kan gaan over élk leefstijlthema, van voeding, roken en vapen tot alcohol- en druggebruik, beweging en gezonde binnenlucht.”
“Het voordeel van KRACH-T is dat het niet dwingend is: je vraagt aan je patiënten/cliënten of je het gesprek mag aangaan. Je legt hen niets op”
Justine Van Lierde
Waarom hebben zorgverleners nood aan zo’n model?
“Omdat ze niet altijd weten hoe ze leefstijlthema’s moeten aankaarten. Ze hebben er niet de tijd voor. Of ze kennen de adviezen over de verschillende leefstijlthema’s niet. Wat we ook al hebben gehoord: “Ik ben hier zelf niet mee bezig, waarom moet ik dat dan tegen mijn cliënten zeggen?” En: “Ik wil mij niet moeien met het privéleven van mijn patiënten.” Of: “Ik wil niet met het vingertje zwaaien.” Het voordeel van KRACH-T is niet alleen dat het concrete tools geeft om die barrières te omzeilen, maar dat het ook niet dwingend is: je vraagt aan je patiënten/cliënten of je het gesprek mag aangaan. Je legt hen niets op.”
Waarvoor staat KRACH-T?
“K staat voor ‘kaart het aan’, dat is hoe je het onderwerp met een persoonlijke en positieve insteek kan lanceren in een gesprek. Bijvoorbeeld: “Ik ben vandaag met de fiets naar hier gekomen, doe jij dat ook wel eens?” De R verwijst naar ‘relevante vraagstelling’, die aanzet tot reflectie of actie. “Ik las deze week in de krant dat je de kans op dementie met de helft kan verkleinen als je gezond eet, goed slaapt en veel beweegt. Wist jij dat ook?”, kan zo’n vraag zijn. De A is het advies op maat dat je wil meegeven. Heeft iemand een hoge bloeddruk, dan kan je bijvoorbeeld wijzen op het belang van beweging en die persoon een brochure over de bewegingsdriehoek meegeven.”
“H staat voor ‘helpen bij de volgende stappen’, bijvoorbeeld door je patiënt/cliënt door te verwijzen naar een diëtist of een Bewegen Op Verwijzing-coach”
Justine Van Lierde
“C is ‘creëer motivatie’, door je patiënt/cliënt bijvoorbeeld te vragen wat voor hem de belangrijkste redenen zouden zijn om te stoppen met roken. H staat voor ‘helpen bij de volgende stappen’, bijvoorbeeld door je patiënt/cliënt door te verwijzen naar een diëtist of een Bewegen Op Verwijzing-coach. De T ten slotte, gaat over tijd. Want zichtbare gedragsverandering gebeurt niet van de ene dag op de andere. We benadrukken daarom graag dat het niet de taak van de zorgprofessional is om dat hele proces van gedragsverandering te doorlopen met de patiënt/cliënt. Daarom verwijs je net door.”
Kan je een concreet voorbeeld geven van hoe het model kan toegepast worden?
“Neem roken. Kaart het aan: “Rook jij?” Als die persoon ja zegt, vraag je of je daar advies over mag geven. En in de volgende stap kan je dan bijvoorbeeld doorverwijzen naar de zes effectieve rookstopmethoden. Met drie zinnen ben je dus het gesprek aangegaan. In de e-learning staan tal van dergelijke voorbeeldzinnetjes en oefeningen voor elk gezondheidsthema’s. Heb je meer tijd? Dan kan je ook inspelen op de C en de R, maar dat is geen absolute noodzaak om het model te doen slagen.”
“Uit onderzoek blijkt dat de kans om te stoppen met roken met anderhalve keer vergroot door het zaadje in zo’n kort gesprek te planten”
Justine Van Lierde
En werkt deze manier van gespreksvoering ook echt?
“Uit onderzoek blijkt in elk geval dat de kans om te stoppen met roken met anderhalve keer vergroot door het zaadje in zo’n kort gesprek te planten. Momenteel zijn we het KRACH-T-model aan het uittesten bij zes zorg- en welzijnsorganisaties, waaronder een woonzorgcentrum en een psychiatrisch ziekenhuis. Wij hebben hen gevraagd om vanaf november het model gedurende vier maanden toe te passen in hun gesprekken met patiënten/cliënten. Ze hebben daarvoor ook de e-learning gekregen en we hebben een vaardigheidstraining voorzien met rollenspel om de gespreksvoering in te oefenen. Die resultaten wachten we dus nog af.”
Waarom zou elke zorg- en welzijnsprofessional deze e-learning best volgen en met KRACH-T aan de slag gaan?
“Om zoveel mogelijk mensen op een laagdrempelige en superkorte manier aan te zetten om te werken aan een gezonde leefstijl. Want leefstijl en gezondheidsgedrag zijn belangrijke factoren als je gezondheidsproblemen wil voorkomen. Al is dat niet alleen een individuele verantwoordelijkheid, ook de omgeving waarin mensen wonen en leven, speelt een rol. Onthoud ook: zelfs al weet jij wat goed is voor je patiënten/cliënten, het uiteindelijke beslissingsrecht ligt altijd bij hén.”
Zin gekregen om de e-learning te volgen? Schrijf je dan hier in.
