Kwaliteitsvolle leefstijlcoaching? Yes we can!
Professor Guy T’sjoen en andere artsen hekelen net als Dieter Decleene de wildgroei aan allerhande ‘coaches’. Terecht. Maar dat wil niet zeggen dat het hele systeem van coaches niet zou werken. Keer op keer wordt bewezen dat mensen sneller hun gedrag veranderen via één-op-één-gesprekken waarbij ze advies op maat krijgen, al dan niet ondersteund door digitale tools. Alleen – en daar zit de nuance – op voorwaarde dat dit advies en deze tools wetenschappelijk onderbouwd zijn en de coachende professional hiervoor opgeleid is. Daarom: een oproep voor leefstijlcoaching in Vlaanderen. Maar dan ingebed in een structureel kader en waarbij de kwaliteit nauwgezet bewaakt wordt.
Maatwerk werkt
“Neem de trap in plaats van de lift op het werk!” Aan zo’n advies heeft een tuinarbeider niets. En iemand die op het einde van de maand moeite heeft om de eindjes aan elkaar te knopen, heeft lak aan adviezen die geld kosten. Gezondheidsadviezen werken het best als ze persoonlijk zijn. Daarom pleiten we voor maatwerk, één-op-één-gesprekken, voor adviezen op maat. En daar zijn leefstijlcoaches geknipt voor. Bovendien maakt de technologie het vandaag gemakkelijker om gepersonaliseerd te werken: apps, wearables en allerhande smart devices motiveren ons doorheen de dag om gezonde keuzes te maken.
Leefstijlcoaching en preventie
De belangrijkste chronische aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten, kanker en diabetes, maken in westerse landen tot 75% van de totale gezondheidszorguitgaven uit. 70% tot zelfs 90% van deze aandoeningen kan vermeden worden als je er een gezonde levensstijl op nahoudt. Niet roken, gezond eten, veel bewegen …
Een gezonde levensstijl is dé uitdaging van deze tijd. Leefstijlcoaches bieden daar een effectief antwoord op. Want zij kunnen advies geven over verschillende gezondheidsthema’s heen, over beweging, voeding, slaap … Hoewel specifiek advies over één bepaald thema soms echt nog nodig is – denk aan rookstop –, staan we achter deze ‘multithematische’ aanpak. Want mensen leven niet ‘in thema’s’. Ze leven in contexten: de werkplek met collega’s, de school met klasgenoten, de vrije tijd met het gezin …
Leefstijlcoach als erkend gezondheidsberoep, zoals in Nederland
Wij zien leefstijlcoaches als opgeleide professionals die over preventieve gezondheidsthema’s advies kunnen geven en mensen kunnen motiveren om hun ongezond gedrag blijvend te veranderen. Niet via klassieke ‘doe zus of zo’-adviezen, wel via gedragsinzichten en motiverende coaching. Heel wat van de huidige gezondheidsprofessionals komen in aanmerking om zo’n coach te zijn, zoals huisartsen, diëtisten en psychologen. Op voorwaarde dat ze hiervoor expertise over gedragsverandering en motiveren verwerven en dat er kwaliteitsgarantie is, o.a. door een transparant regelgevend kader. In dit scenario wordt leefstijlcoach dus een erkend gezondheidsberoep. Dat biedt dan weer bescherming tegen een mogelijke ‘wildgroei aan psychologische kwakzalverij’.
In Nederland zijn leefstijlcoaches al even actief. En het systeem werkt. Het wordt daar ook terugbetaald via de ‘Zorgverzekeringswet’. We pleiten voor zo’n systeem, vertaald naar onze Vlaamse context.
Eerste lijn voor preventie
Eerstelijnsprofessionals zoals huisartsen, apothekers of tandartsen kunnen zelf als coach mensen motiveren tot een gezonde leefstijl. Of ze kunnen hun patiënten proactief doorverwijzen naar (multi)thematische leefstijlcoaches. Een toegankelijke eerstelijn kan ertoe bijdragen dat maatschappelijk kwetsbare groepen hun weg vinden naar leefstijlcoaching. Om de gezondheidsongelijkheid aan te pakken, zouden ook hulpverleners ingeschakeld kunnen worden als leefstijlcoach, rekening houdend met de noodzakelijke expertise en kwaliteit. Zorgverstrekkers en hulpverleners moeten hierin meer ondersteund worden.
"We pleiten bij de toekomstige regering voor een stapsgewijze uitbouw van een aanbod van kwaliteitsvolle leefstijlcoaching."
Leen Van Brussel, stafmedewerker algemene gezondheidsbevordering Vlaams Instituut Gezond Leven
Ruimte om te experimenteren
Kwaliteitsvolle leefstijlcoaching is een investering met hoog rendement om burgers gezond te houden en de zorgbudgetten beheersbaar.
We pleiten bij de toekomstige regering voor een stapsgewijze uitbouw van een aanbod van kwaliteitsvolle leefstijlcoaching. Met een pilootproject rond leefstijlcoaching, over alle preventieve gezondheidsthema’s heen, kan hieraan een snelle opstart worden gegeven. Ervaringen met coaching voor meer bewegen of stoppen met roken geven aan dat dit enkel kan gebeuren binnen een doordacht systeem dat de kwaliteit garandeert door o.a. een sterke samenwerking tussen zorgverstrekkers en hulpverleners, een transparant regelgevend kader en steun vanuit de overheid. Een minimumvoorwaarde bij dit laatste is dat consulten bij de leefstijlcoach in bepaalde gevallen terugbetaald worden.
Mensen de weg tonen naar een gezonde leefstijl en ervoor zorgen dat ze dat volhouden, is maar een deel van het verhaal. Het beleid moet zeker en vast ook meer inzetten op een omgeving die de gezondheid van mensen beschermt én bevordert: meer fietspaden, betaalbare gezonde voeding en kwaliteitsvolle woningen maken hier deel van uit.