‘Krachtboom!’ begeleidt kwetsbare werklozen richting werk door hun veerkracht te versterken
In heel wat landen blijkt dat hoe hoger de werkloosheidsgraad, hoe hoger het zelfmoordcijfer. Vooral kwetsbare werklozen en jongeren zonder opleiding zijn een risicogroep. Maar hoe krijg je hen aan het werk? Hoe zorg je ervoor dat ze sterk genoeg in hun schoenen staan? Om daarbij te helpen, ontwikkelde het Vlaams Instituut Gezond Leven vzw ‘Krachtboom!’, een traject dat de veerkracht van deze groep versterkt en hen mentaal weerbaarder maakt. ‘Krachtboom!’ wordt gefinancierd door Departement Zorg en maakt deel uit van het Vlaams Actieplan Suïcidepreventie.
Lars is achttien en heeft zijn middelbaar nog niet af. De school schorste hem en hij weet niet wat hij aan moet met zijn toekomst. Bashar heeft vier kinderen, maar geen job. Omdat hij getraumatiseerd is door wat hij tijdens de oorlog in zijn thuisland meemaakte, kan hij zich moeilijk focussen en krijgt hij paniekaanvallen. Bovendien spreekt hij de taal nog niet, waardoor werk vinden een hele opgave is. Maria is een alleenstaande vrouw van vijftig. Ze heeft rugklachten en werd daardoor ontslagen door haar vorige werkgever. Ondertussen is ze al een jaar werkloos en vindt ze het lastig om een nieuwe job te vinden. Drie verschillende situaties, drie verhalen van mensen die wel willen werken, maar niet de kracht hebben om zich in de jungle van de arbeidsmarkt te storten. Voor mensen als Lars, Bashar en Maria kan ‘Krachtboom!’ een wereld van verschil maken.
Waarom ‘Krachtboom!’?
‘Krachtboom!’, dat tot stand kwam via een co-creatief en participatief traject met vele *actoren uit het werkveld, is een methodiek die zich richt op het extra beschermen van groepen met een verhoogd risico op het ontwikkelen van suïcidale gedachten en gedrag. Denk hierbij aan maatschappelijk kwetsbare werklozen zoals 50-plussers en anderstaligen, of jongeren die geen job, diploma of opleiding hebben. Want werkloosheid kan een grote impact hebben, in het bijzonder op de mentale gezondheid. Uit onderzoek blijkt dat het één van de risicofactoren voor zelfdoding kan zijn: als de werkloosheid met 1% stijgt, nemen de suïcidecijfers met 0,8% toe. Hoe hoger de werkloosheidgraad in een land, hoe meer sterfgevallen door zelfdoding: in het complexe samenspel van factoren waarvan suïcide het gevolg is, wordt het hebben van een job immers gezien als een beschermende factor, en net die ontbreekt dan. Maar maatschappelijk kwetsbare werklozen met een lage scholing en jongeren zonder opleiding richting werk of een zinvolle dagbesteding begeleiden, is geen eenvoudige opdracht. Ze hebben vaak al zoveel teleurstellende ervaringen op de arbeidsmarkt achter de rug dat ze de energie en het zelfvertrouwen niet meer hebben om nog een job te zoeken.
Hoe werkt ‘Krachtboom!’?
“Je kan kwetsbare groepen allerlei technische vaardigheden om te solliciteren aanleren, maar als ze niet veerkrachtig genoeg zijn om zich op de arbeidsmarkt te begeven, zijn ze daar niks mee”, zegt Sandy Heylen, experte mentaal welbevinden bij Gezond Leven vzw. “Met ‘Krachtboom!’ helpen we hen om met moeilijkheden en tegenslagen om te gaan door levenservaringen in kaart te brengen en te bespreken. Zo zien ze dat ze wel degelijk talenten en vaardigheden hebben.”
‘Krachtboom!’ is als een kleerkast: het biedt verschillende kapstokken waarmee je mentaal welbevinden en veerkracht kan versterken. Sandy Heylen: “Neem bijvoorbeeld de ‘toestemmingsbriefjes’. Die bieden een veilige manier om na te denken over wat de deelnemers in de weg kan staan als ze bijvoorbeeld iets nieuws of vervelends moeten doen: ik geef mezelf toestemming om een beetje bang te zijn als ik moet solliciteren. Of: ik geef mezelf toestemming om hulp te vragen als ik worstel met het schrijven van een sollicitatiebrief. Als ze hun eigen drempels kennen, kunnen ze proberen om die te overwinnen. En dat zal hun zoektocht naar werk alleen maar vooruithelpen.”
Wie gebruikt ‘Krachtboom!’?
‘Krachtboom!’ wil jobcoaches, trajectbegeleiders, maatschappelijk werkers en alle andere professionals die werken met (kwetsbare) werklozen en jongeren zonder job, opleiding of diploma, handvaten aanreiken om hun cliënten richting werk te begeleiden. De methodiek kan zowel gebruikt worden in een één-op-één begeleiding als in groep. Begeleiders kunnen zich laten inspireren door de databank met verschillende oefeningen of ze kunnen één of meerdere ateliers organiseren waarin ze samen met hun cliënten een ‘Krachtboom!’ van kruin tot wortels uittekenen. “De takken van de boom staan bijvoorbeeld voor hoop en dromen”, verduidelijkt Sandy. “Als je een droom hebt, als je weet wat je wil, kan je een plan maken. En als je weet waar je naartoe moet, sta je steviger in je schoenen als je je op de arbeidsmarkt begeeft.”
Afhankelijk van de noden van de deelnemers, kan de professional kiezen waar die de focus op legt. De werkvormen, draaiboeken en een leidraad kan je downloaden op https://www.gezondleven.be/pro....
Werkt ‘Krachtboom!’ ook echt?
Van mei tot juli 2023 werd ‘Krachtboom!’ uitgetest bij 30 deelnemers uit 5 organisaties die kwetsbare werklozen en jongeren zonder job, opleiding of diploma (16 tot 35 jaar) begeleiden. “Veel deelnemers kenden hun kwaliteiten niet”, zegt Sandy Heylen. “Maar door een ‘Krachtboom!’ uit te tekenen, ontdekten ze gaandeweg wat ze waard zijn. Zo moesten ze bijvoorbeeld een situatie bedenken waarin ze het moeilijk hebben. De bus nemen naar een nieuwe job bleek zo’n obstakel te zijn: ‘ik heb dat nog nooit gedaan, hoe weet ik wanneer die bus rijdt of waar ik moet opstappen?’ Voor sommigen was dat voldoende om niet op te dagen op hun eerste werkdag. Maar door de oefeningen leren ze dat ze in zo’n situatie ook hulp kunnen vragen aan mensen uit hun omgeving of aan hun jobcoach. Op die manier werken ze aan hun copingvaardigheden: ze leren actief een vraag te stellen in plaats van problemen simpelweg uit de weg te gaan.”
