“Door de zelfdoding van mijn papa weet ik hoe belangrijk mentaal welbevinden is”
Ibe was nog maar zeven toen haar papa uit het leven stapte. Hoe jong ze ook was, die gebeurtenis zou haar voorgoed veranderen. “Ik struggel met meer dingen dan de gemiddelde mens. Maar ik ben altijd heel goed omringd geweest. Door mijn familie, maar ook door mijn leerkrachten. Mijn advies? Praat erover.”
Soms deelt het leven al heel snel heel zware klappen uit. En is de oranje bol in de geluksdriehoek zo groot dat alles wat je kent door elkaar wordt geschud. Dat heeft onvermijdelijk een grote impact op je geluk. Ook de wereld van Ibe Delbeke (24) uit Gent daverde bijna zeventien jaar geleden op haar grondvesten. “Op 28 december 2007 vertrok mijn papa ’s avonds met zijn fiets, we wisten niet waar naartoe”, begint ze haar verhaal. “Pas na enkele weken werd hij levenloos teruggevonden in de Leie. Er was geen afscheidsbrief, maar alles wees erop dat het om een zelfdoding ging. Volgens mijn familie had hij het al lang mentaal moeilijk.”
Je was nog zo jong. Besefte je wat er aan de hand was?
“In het begin niet echt. Ik bleef denken dat hij wel zou terugkomen. Soms dacht ik ook dat ik hem op straat zag. En ik droomde dat hij er opeens weer stond. Het is pas toen ik ouder werd dat het doordrong dat hij nooit meer zou terugkomen én dat hij daar zelf voor had gekozen.”
“De ene dag denk ik dat ik het een plaats heb kunnen geven, maar dan zijn er ook momenten waarop blijkt dat ik het nog helemaal niet heb verwerkt”
Ibe Delbeke
Hoe ga je met dat besef om?
“Je leert ermee leven, maar soms ook totaal weer niet. De ene dag denk ik dat ik het een plaats heb kunnen geven, maar dan zijn er ook momenten waarop blijkt dat ik het nog helemaal niet heb verwerkt. Ik ben afgestudeerd, ik ben advocaat geworden, ik heb een vriend… dat zijn allemaal dingen waar mijn papa niet bij was. En hij heeft er zélf voor gekozen om daar niet bij te zijn. Dat doet nog altijd pijn. En dan word ik zomaar ineens emotioneel.”
Bij wie heb je steun gevonden?
“Ik ben altijd heel goed omringd geweest. Ik ben superdankbaar dat ik er nooit alleen voor heb gestaan. Ik heb bijvoorbeeld veel aan mijn leerkrachten gehad. Als ik nood had aan een gesprek, kon ik na schooltijd bij hen terecht. Thema’s als zelfdoding en verlies van een ouder kwamen ook aan bod in de lessen en dat was voor mij wel altijd moeilijk.”
“Toen het net gebeurd was, heb ik al mijn emoties op een briefje geschreven en ’s avonds, als het donker was, verbrandden we dat papiertje”
Ibe Delbeke
En thuis?
“Als kind praatte ik er vooral over met mijn mama. Mijn broer was op het moment van papa’s dood nog maar één jaar, met hem kon ik het er dus niet over hebben. En de laatste jaren heb ik ook een heel goede band met de zus van papa. Met haar kan ik er uitgebreid over praten. Ik was een echt papa’s kindje, met haar kan ik die herinneringen delen. Als ik bijvoorbeeld een warme maaltijd eet, begint mijn neus altijd te lopen. En zij weet dan dat mijn papa dat ook had. Ik ben net als hij een supergrote dierenvriend: als ik een ziek dier zie, zal ik dat altijd proberen te redden. Papa is ooit eens met een platgereden egel thuisgekomen die hij nog per se naar de dierenarts wilde brengen. Zo’n dingen zijn fijn om te horen. Want ik weet nog wel hoe hij als papa was, maar ik was niet oud genoeg om hem ook als mens te kennen.”
Sommigen gaan na zo’n ingrijpende gebeurtenis aan mindfulness doen, of ze beginnen veel te sporten. Wat helpt jou erdoor op moeilijke momenten?
“Toen het net gebeurd was, heb ik al mijn emoties op een briefje geschreven en ’s avonds, als het donker was, verbrandden we dat papiertje. En dat ben ik blijven doen: alles wat ik had willen doen met papa, of wat ik hem nog had willen zeggen, noteer ik in een boekje. Dat is een vorm van communiceren geworden met iemand die er niet meer is. En dat helpt.”
Ben je boos geweest op je papa?
“Teleurgesteld. Hij had zelf zijn vader verloren dus hij wist hoe dat was. En toch zat hij zo diep dat hij ons heeft achtergelaten. Hoe komt het dat hij dat gedaan heeft, terwijl hij wist hoeveel pijn hij ons daarmee zou doen? Maar ik kan niet eeuwig teleurgesteld in hem blijven, want dan kan ik dit nooit een plek geven.”
“Ook uit negatieve gebeurtenissen kan je energie halen. Ik ben rechten gaan studeren om mijn papa gelukkig te maken”
Ibe Delbeke
Welke invloed heeft de dood van je papa gehad op je eigen geluk?
“Ik denk dat ik met meer dingen struggel dan de gemiddelde mens. Maar toch ben ik ook heel trots op mezelf. Mensen denken wel eens dat kinderen die op jonge leeftijd een ouder verliezen als het ware gedoemd zijn om te mislukken door ‘hun slechte jeugd’. Maar ook uit negatieve gebeurtenissen kan je energie halen. Ik ben rechten gaan studeren om mijn papa gelukkig te maken. En op de proclamatie bedacht ik hoe fier hij zou geweest zijn.”
Waarin vind je troost?
“Ik geloof in tekens ‘van boven’. Een vlinder die zomaar op mijn schouder komt zitten. Een lieveheersbeestje op de muur. Mijn vriend en ik willen bijvoorbeeld een huis kopen, maar ik vroeg me af of we zo’n lening wel aankunnen. Maar toen we uit de bank kwamen, zat er een lieveheersbeestje op mijn fiets. Dat is voor mij dan papa die zegt: “Jullie kunnen dat, ga ervoor.” Hij is er fysiek niet meer, maar in gedachten is hij altijd bij mij.”
“Als ik over mijn papa praat, reageren mensen heel ongemakkelijk. Want een auto-ongeval of een ziekte is iets tastbaars, dat kennen ze. Maar zelfdoding meestal niet”
Ibe Delbeke
Heb je door wat je hebt meegemaakt een andere kijk op het leven dan je leeftijdsgenoten?
“Volgens mijn mama ben ik heel snel volwassen geworden. En de dood van mijn papa heeft mij doen inzien hoe belangrijk mentaal welbevinden is. Ik heb er zelf ook mee geworsteld. Als kind werd ik begeleid door slachtofferhulp: al spelend leerde ik erover te praten. Maar na een tijdje ben ik daarmee gestopt omdat ik niet anders wilde zijn dan andere kinderen: 'ik heb dat niet nodig, ik ben niet zot.' Maar naarmate ik ouder werd, voelde ik dat het toch dieper zat dan ik dacht. Daarom vind ik het zo belangrijk dat er over zelfdoding en mentaal welbevinden gepraat wordt.”
Hoe reageren mensen als je dat doet?
“Heel ongemakkelijk. “Oei”, zeggen ze en vallen dan stil. Want een auto-ongeval of een ziekte is iets tastbaars, dat kennen ze. Maar zelfdoding meestal niet. Daarom engageer ik mij om mijn ervaringen te delen op sociale media. En als ik merk dat iemand het moeilijk heeft, probeer ik er te zijn voor die persoon.”
Heb je misschien nog een tip voor mensen die hetzelfde meemaken als jij?
“Zoek iets wat voor jou werkt, want iedereen beleeft dit op een andere manier. Bij mij is dat praten met lotgenoten. Net omdat je vaak enkel wordt geconfronteerd met mensen die zoiets niét hebben meegemaakt en dus ook niet goed weten wat het is. Maar wil je er niet over babbelen, dan is dat ook oké. Probeer dan iets anders te vinden waar jij energie uit haalt. Maar laat vooral je hoofd niet hangen, zelfs al is dat soms moeilijk.”
Denk je aan zelfmoord en heb je nood aan een gesprek? Dan kan je terecht bij de Zelfmoordlijn op het nummer 1813 of op www.zelfmoord1813.be.
Ondersteuning voor nabestaanden
Iemand verliezen door zelfdoding is heel erg pijnlijk en moeilijk te plaatsen. Als nabestaande word je overspoeld door heftige emoties en blijf je achter met een hoop vragen. Werkgroep Verder biedt aan nabestaanden en professionals informatie en ondersteuning over hoe je verder kunt gaan in een wereld en een leven dat er vanaf nu fundamenteel anders uitziet. Deze organisatie organiseert ook activiteiten en ontmoetingen (zowel on- als offline) voor lotgenoten.
Laat je omringen
Goed omringd zijn is niet voor niks een essentieel onderdeel van de geluksdriehoek. Wanneer we kwetsbaar zijn of ons in een kwetsbare positie bevinden, bijvoorbeeld na een ingrijpende gebeurtenis zoals verlies, is het des te belangrijker om je goed te laten omringen. Die steun van anderen kan veel vormen aannemen: schouders aanbieden om op te leunen, maaltijden brengen, samen huilen, luisteren naar verhalen, samen stil zijn, samen lachen, …
Lachen is geen taboe
Het lijkt tegenstrijdig: diep, niet onder woorden te brengen verlies combineren met lachen. En toch… Je goed voelen gaat niet enkel over het ervaren van positieve gevoelens, zoals plezier en blijdschap. Er is dus ook plaats voor negatieve gevoelens, zoals verdriet en boosheid. En beide kunnen en mogen tegelijkertijd aanwezig zijn. We streven naar een balans, waar (op termijn, in een rouwproces) de positieve gevoelens veelal de bovenhand hebben.
(Suïcide)preventie: een kort streepje theorie
Op 10 september, Werelddag Suïcidepreventie wordt elk jaar wereldwijd aandacht gevraagd voor de preventie van zelfdoding. Die preventie kan verschillende vormen aannemen en kan je zien als een spectrum. Met de geluksdriehoek en geluksdriehoek.be zet Gezond Leven in op de bevordering van geestelijke gezondheid in het algemeen. Door ons mentaal welbevinden te versterken, worden we beter beschermd tegen moeilijkheden die op ons pad komen, voelen we ons beter in ons vel (en hoofd) en hebben we vertrouwen in onszelf en de wereld rondom ons. Voor een thema als zelfdoding is het extra belangrijk om hier specifiek op in te zetten, want de geluksdriehoek is niet altijd en voor iedereen voldoende. En dat is net wat VLESP, het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie doet, onder andere via zelfmoord1813, Kom uit je kop en Silver.
