De StadsAkker: toonbeeld van een gezonde publieke ruimte
Aan de rand van Tienen ligt de sociale en ecologische zelfoogstboerderij ‘de StadsAkker’. In deze groene oase van de suikerstad draait alles rond de milieuvriendelijke teelt en oogst van groenten, kruiden en kleine fruitsoorten. De StadsAkker legt zo de kiem voor gezonde voeding … Maar ook voor sociale contacten, beweegkansen en een duurzamere stad. Voor iedereen. Nieuwsgierig als we zijn, trokken we er met veel enthousiasme en een camera naartoe. Benieuwd naar ónze oogst?
Mensen uit Tienen en omstreken kunnen in de StadsAkker een ‘oogstabonnement’ nemen om een jaar lang de vruchten te plukken van deze bijzondere plek. Letterlijk. Want elk lid – of ‘oogster’ – kan er op elk moment zélf kraakverse groenten, kruiden en kleine fruitsoorten oogsten die stadsboer Wannes – dé boer van de StadsAkker – met het volste respect voor de natuur teelt.
De StadsAkker kwam er op initiatief van Samenlevingsopbouw Riso Vlaams-Brabant in 2017. Opbouwwerker én oogster Iris vat het waarom van deze plek mooi samen: “We stimuleren mensen om actief bezig te zijn met gezonde voeding en ecologisch leven. We laten hen er bewust over nadenken via allerhande activiteiten en we motiveren hen om ter plekke te komen oogsten. Zo ondervinden ze wat een gezonde, duurzame teelt vraagt, inhoudt én opbrengt.”
Groenten zaaien, een gemeenschap oogsten
Leden van de StadsAkker verbinden zich voor een jaar aan boer Wannes en omgekeerd. Wannes produceert voor deze gemeenschap, met de hulp van vele vrijwilligers. Een mooie wisselwerking die mooie vruchten afwerpt. En niet alleen eetbare.
De StadsAkker brengt mensen samen: er wordt veel meer gedeeld dan gewoon de oogst. Iris: “Er heerst hier echt een gemeenschapsgevoel. Zo hadden we hier oogsters die ziek waren en daardoor niet meer konden komen. Andere leden zijn dan de groentjes komen oogsten in hun plaats om die tot aan hun voordeur te brengen. Zulke initiatieven zien ontstaan is mooi.” De StadsAkker blijkt écht vruchtbare bodem voor initiatieven. Enkele oogsters stampten onlangs het groepje ‘de AkkkerFoodies’ uit de grond. “Ze willen andere leden inspireren om met de oogstklare groenten aan de slag te gaan, met lekkere receptjes.”
Álle gewassen op het StadsAkker-veld onderhouden, dat kan Wannes niet alleen. Hij krijgt de steun van een hele ban enthousiaste vrijwilligers. Anne is er eentje van. Zij heeft last van slaperige benen waardoor ze niet op ‘gewone’ werkplaatsen aan de slag kan. Op de StadsAkker kan ze op haar tempo werken en af en toe een praatje slaan met de collega’s. De StadsAkker is voor haar een manier om stilletjes weer in een werkritme te rollen. “De eerste keer dat ik bij de StadsAkker kwam werken, was ik zo stram. Ik kon amper een uur werken. Nu kom ik 3 volle dagen per week en voel ik me véél fitter. Ik geniet van deze plek. Ik heb hier ook opnieuw ontdekt dat bewegen wonderen doet.”
Kersverse groenten voor iederéén
Als de StadsAkker een huis was, dan stonden de deuren continu héél wijd open en waren er geen drempels. Want het is een plek voor iedereen, ook voor wie moeilijk te been is of het financieel niet breed heeft. Iris: “Iedereen heeft recht op betaalbare, gezonde voeding. De StadsAkker wil een zo breed mogelijke groep mensen toegang geven tot gezonde voeding en gezondheid in het algemeen. Wie zich inschrijft, investeert in zijn eigen gezondheid maar ook in die van de planeet. Mensen betalen volgens hun inkomen het standaardtarief of, voor bepaalde groepen, het sociale tarief. Wie het sociale tarief mee mogelijk wil maken, kan ook iets meer geven dan het standaardtarief.”
Groen in ’t stad, stad in ’t groen
Ook wie niet zélf oogst is meer dan welkom in de StadsAkker. Om te wandelen, picknicken, bewegen in de natuur … En dat midden in de stad: is dit wel een goed idee? Zeer zeker. Iris: “We bevinden ons hier net buiten de stadsring, op een kwartiertje wandelen van het centrum van Tienen. Het is gemakkelijk te voet, met de fiets of desnoods met de auto bereikbaar. De grond is eigendom van publieke instanties en was vroeger een groot grasveld. Nu heeft het terrein een meer uitgebreide functie voor mensen die in de buurt wonen en werken.”
Op een boogscheut van de StadsAkker wonen heel wat Tienenaars in kleine appartementjes. De StadsAkker is hun grote tuin. Ze komen er de benen strekken, genieten van de buitenlucht, praatjes slaan met anderen. Ook boer Wannes vindt de locatie dichtbij de stad ideaal: “We bereiken stadsmensen en betrekken hen bij de natuur, bij de teelt van groenten. We stimuleren hen om opnieuw mee te eten met de seizoenen.”
Bezinnen, bewegen én ontmoeten
Die buitenlucht en dat groen, dat doet wat met de mensen. En hoewel er veel gewied, geploegd en geoogst wordt, is er in de StadsAkker ook ruimte voor rust en bezinning. “Veel bezoekers en oogsters geven aan dat ze zich ‘zen’ voelen tijdens het oogsten of gewoon door hier te zijn.” En dat zelf oogsten brengt tegelijk ook in beweging. “Stel dat iemand een bloemkool wilt, dan moet hij of zij die hier zelf uit de grond komen halen. Dat houdt mensen fysiek actief, en da’s ook heel belangrijk in de StadsAkker.”
Het beweegidee krijgt een uitloper in de beweegroute
die je op het terrein vindt. Iris: “Samen met het Logo Vlaams-Brabant hebben we hier een expliciete beweegroute aangemaakt. Bordjes langs die wandelpaden geven eenvoudige beweegopdrachtjes mee aan passanten.” Het maakt de benen los, maar ook de tongen. “Mensen komen hier samen, slaan praatjes op de zitbankjes. In het groen, in de frisse lucht. En dat allemaal op één plek.”
Voor jong én oud
Ook voor het jongere publiek is de StadsAkker een plek vol schatten. Kinderen leven zich er uit op de speeltuin, maar ook op de akker zelf. Ook de kinderen van Iris zijn fan: “Soms trekken ze aan iets groens dat uit de grond steekt en eindigen ze bijvoorbeeld met een koolrabi in hun handen. Ze kennen die groente niet maar het heeft hen wel zin om ermee aan de slag te gaan. ”
Met de handen in de aarde
Leden van de StadsAkker houden ervan om met de vingers in de grond te wroeten. Filip en zijn kinderen halen er al sinds het begin van het project hun broccoli en soortgroenten. “Het is fijn om met je eigen handen in de grond te zitten, in de buitenlucht te zijn, andere mensen te ontmoeten. Ook leren we andere soorten groenten kennen en leren we veel bij over het heel teelt- en kweekproces. Dit is echt een magische plek voor ons.”
Timmeren aan een duurzamere stad
In de StadsAkker start het allemaal met groenten telen en oogsten, maar het gaat véél verder dan dat. Er worden ook ideeën over lokale voedselproductie, gezonde voeding en de omslag naar een duurzame samenleving uitgewisseld. “We zoeken naar manieren om de stad te vergroenen, klimaatneutraal te maken en gezonde en duurzame voeding extra onder de aandacht te brengen. De uitwisseling van ideeën staat daarbij centraal.”
Het laatste woord geven we graag aan boer Wannes, die de essentie van ‘zijn’ StadsAkker mooi samenvat. “Voor mij is dit dé plek waar ik op een ecologische, bewust duurzame manier groenten kan komen kweken voor een heel brede doelgroep. We geven de leden niet alleen gezonde voeding, maar ook de kansen om meer buiten te komen, in de buitenlucht te zitten, andere mensen te ontmoeten. Dat maakt van de StadsAkker zo’n bijzondere plek.”
De StadsAkker in beeld
Bewegende beelden blijven beter hangen. Daarom maakten we ook enkele video's van onze reportage bij de StadsAkker: een blik zeker waard! Anne bijvoorbeeld vertelt over haar vrijwilligerswerk in de zelfoogstboerderij. En oogsters Filip en Michel en Daisy doen hetzelfde, maar dan over hun oogst. Ook Iris kregen we voor de camera. En kon en mocht natuurlijk niet ontbreken: boer Wannes.
Meer weten over de StadsAkker? Ga hier eens grasduinen.
