1 jaar na nieuwe voedings- en bewegingsdriehoek: (grote) meerderheid Vlamingen wil gezonder leven

De enquête peilde naar eet- en beweeggewoontes van de Vlaming en testte hoe goed de nieuwe voedings- en bewegingsmodellen met bijbehorende adviezen al gekend zijn.

Belangrijkste motivatie om gezonder te eten is de huidige gezondheid verbeteren of langer gezond blijven (62%). Ook gewicht is met 33% een belangrijke stimulans om gezonder te eten.

Bij beweging speelt gewicht een iets grotere rol. Daar duidde 37% gewicht aan als motivator om meer te bewegen of minder lang stil te zitten. Toch voeren ook hier gezondheidsoverwegingen direct of indirect de boventoon. 13% geeft aan meer te willen bewegen om zijn of haar gezondheidsproblemen te verbeteren,  14% hoopt er meer energie door te krijgen, 11% rekent op minder stress. 

Minder vlees en fastfood

Op welke manier willen mensen gezonder eten? 71% van de respondenten zou graag minder zoete tussendoortjes en ongezonde snacks eten, 65% minder fastfood en 61% wil minder gesuikerde frisdranken drinken. 41% stelt ook minder vlees te willen eten. De belangrijkste motivaties voor vleesvermindering zijn gezondheid (47%), milieuoverwegingen (30%) en (minder) dierenleed (20%).

Minder ongezond eten gaat voor veel respondenten hand in hand met meer gezond: 70% wil ook meer groenten en fruit eten, 60% wil meer water drinken.

Povere kennis peulvruchten

Die gezonde voornemens weerspiegelen mooi de wetenschappelijke adviezen van de nieuwe voedingsdriehoek, exact één jaar geleden gelanceerd: meer plantaardig eten, matigen in dierlijke producten, en zo weinig mogelijk ultrabewerkte voedingsmiddelen zoals koekjes, fastfood, frisdranken, enzovoort.

Desondanks stelt ook 50% van alle deelnemers dat ze hun vleesconsumptie niet zullen verminderen. Smaak is daarbij de belangrijkste drempel: 65% van deze deelnemers stelt dat ze vlees lekker vinden. 21% vindt dat ze al weinig vlees eten, 12% denkt vlees nodig te hebben voor zijn of haar gezondheid. Daarnaast hebben mensen niet altijd kennis over goede alternatieven. Een kennisvraag over peulvruchten in de enquête illustreert dit concreet. Bonen, kikkererwten en linzen zijn voor veel Vlamingen nog onbekend en onbemind terrein.

Bewegen in vrije tijd

74% van de deelnemers gaf aan meer te willen bewegen of minder lang te willen stilzitten. Dat willen ze vooral doen in hun vrije tijd (56%), thuis (48%), en tijdens verplaatsingen (24%). Extra beweging op het werk of op school houdt hen minder bezig. 

Drempels om meer te bewegen in de gemotiveerde groep zijn een gebrek  aan concrete plannen (29%), vermoeidheid (19%) en een weinig uitnodigende omgeving thuis of op het werk (16%).

Zorgwekkend zitgedrag

Wat betreft zitgedrag: daar is nog (beweeg)werk aan de winkel: 37% van de respondenten denkt dat om de 2uur even rechtstaan van je bureau een aanbeveling is van de bewegingsdriehoek.

De officiële aanbeveling is nochtans minimum elke 30 minuten even rechtstaan. Een zorgwekkend misverstand, zeker in het licht van ons hardnekkige zitgedrag. In de vragen rond zittijden per dag gaven de respondenten immers aan gemiddeld 9 tot 10u per dag stil te zitten; vooral tijdens het werk en ‘s avonds achter een scherm. Dat is veel. Meer dan 8 uur per dag stilzitten beschouwen wetenschappers als schadelijk voor de gezondheid en het remt de  levensverwachting.

Schermtijd in de lift

38% van de respondenten gaf wel aan het voorbije jaar meer bewogen te hebben. 29% zegt dat ze minder stilzaten de laatste 12 maanden. Concreet gingen mensen meer wandelen (53%) of fietsen tijdens verplaatsingen en naar het werk (48%). 44% van de respondenten ging meer sporten.

Uit de cijfers blijkt echter ook dat de zittijd verbonden aan pc- of tabletgebruik in de lift zit. Op werkdagen zitten mensen (thuis) gemiddeld bijna 3 uur per dag voor de televisie en meer dan 2,5 uur achter een computerscherm. Dat komt bovenop de 3à 4 uur zittijd tijdens de werkuren. Op niet-werkdagen liggen die cijfers nog hoger. Op de vraag wat mensen veranderden aan hun zitgedrag, antwoordde 31% dat ze meer tijd zittend voor een scherm doorbrachten.

Goede voornemens vooral bij al gemotiveerde groep

Ook rond voeding peilde de enquête naar eetgedrag in het voorbije jaar. 43% van alle respondenten ging naar eigen zeggen anders eten. Mensen die iets veranderden gingen over het algemeen minder fastfood eten, minder gesuikerde frisdranken, zoete tussendoortjes en minder vlees. Tegelijkertijd aten ze meer groenten en fruit en dronken ze meer water. Dat komt overeen met de goede voornemens die men heeft voor de toekomst.

Opvallend: respondenten die in het voorbije jaar al gezonder gingen eten, zijn ook vaak de mensen die goede voornemens koesteren. De grootste toekomstige gezondheidswinst lijkt daardoor vooral bij de eerder minder gemotiveerde  groep te liggen. Respondenten die bijvoorbeeld aangeven dat ze geregeld vlees eten, zijn minder geneigd om daar verandering te brengen dan respondenten die aangaven dat ze er in het afgelopen jaar minder van aten.

Ondersteuning is cruciaal

De cijfers tonen aan dat er beweging zit in onze levensstijl, zowel voor voeding, beweging en lang stilzitten. Een hoopvolle vaststelling want een gezonde leefstijl zorgt voor aanzienlijke gezondheidswinsten: een hogere levensverwachting en minder zieke jaren. Dat kan je alleen bereiken via een combinatie van én gezonde voeding én minder zitten én meer beweging.

Het Vlaams Instituut Gezond Leven wil de Vlaming op een toegankelijke manier helpen om gezond te leven. Met onderbouwd advies, concrete tips en kant-en-klare projecten , zoals 10.000 stappen, Woogie Boogie, Beweging op Verwijzing, de proefkampioen, gezonde schoolmaaltijden, enz,… In 2019 wordt ook een app gelanceerd met gezonde en haalbare recepten bij de voedingsdriehoek.

Deze cijfers zijn het resultaat van een panelonderzoek bij een diverse groep van 500 Vlamingen. De vragen over beweging zijn mede gebaseerd op onderzoek van de Vakgroep Bewegings- en Sportwetenschappen, Universiteit Gent