Cannabis en andere illegale drugs | 2de graad SO
Verslavende middelen
Secundair onderwijs
Eindtermen
Waar streef je naar bij je leerlingen?
Versterken van de kennis en vaardigheden die leerlingen nodig hebben om gezonde keuzes te maken ,geen cannabis of andere illegale drugs te gebruiken en het eerste gebruik uit te stellen.
Do’s & don’ts voor jouw klas
AANBEVELINGEN VOOR CANNABIS EN ANDERE ILLIGALE DRUGS
Do's
Don'ts
- Breng ‘cannabis en andere illegale drugs’ niet aan bod in de klas, tenzij het deel uitmaakt van de leefwereld van meerdere leerlingen. Geef de voorkeur aan een één-op-één-aanpak.
- Geef voorlichting aan jongeren over de risico- en beschermende factoren verbonden aan cannabis- en ander illegaal druggebruik.
- Zet vooral in op de ontwikkeling van algemene levensvaardigheden, zoals sociale en persoonlijke vaardigheden (zelfmanagement, zelfcontrole, …). Idealiter combineer je dit met werken rond sociale invloeden: maak leerlingen bewust van de sociale invloeden waaraan ze blootgesteld worden, bijvoorbeeld media, familie, leeftijdsgenoten, vrienden, ...
- Geef inzicht in (disfunctionele) gedachtepatronen en de invloed ervan op gebruik (gebaseerd op cognitieve gedragstherapie). ’Cannabis helpt om te ontspannen’ is een voorbeeld van zo’n disfunctioneel gedachtepatroon.
Kaart dit aan op basis van de 5G’s:- Gebeurtenis (Wat is er gebeurd? In welke situatie kwam je?)
- Gedachten (Wat waren helpende en/of niet-helpende gedachten?)
- Gevoel (Wat voelde je?)
- Gedrag (Wat deed je precies?)
- Gevolg (Wat was het resultaat van de reactie op gebeurtenis?)
- En... hanteer de principes van algemene verslavingspreventie voor leerlingen van de 2de graad SO (zie onderstaande tabel).
- Werk niet standaard met een klassikale aanpak. Heb het niet over cannabis, illegale drugs en lachgas als dit niet tot de leefwereld van de jongeren behoort.
- Focus niet (enkel) op peereducatie. Bij peereducatie geven jongeren voorlichting over middelen aan hun leeftijdsgenoten. Het is beter dat de les (ook) door een volwassen leerkracht of gezondheidsprofessional gegeven wordt, aangezien jongeren van deze leeftijd minder geloofwaardig zijn dan volwassenen.
- En… hanteer de principes van algemene verslavingspreventie voor leerlingen van de 2de graad SO (zie onderstaande tabel).
ALGEMENE AANBEVELINGEN VOOR VERSLAVINGSPREVENTIE
Do's
Don'ts
- Gebruik interactieve werkvormen. Laat jongeren aan het woord. Beperk je niet tot één vak of één leerjaar, maar breng het onderwerp aan bod in verschillende vakken en jaren.
- Focus niet enkel op de overdracht van kennis. Besteed vooral aandacht aan het ontwikkelen van positieve copingvaardigheden zoals het omgaan met moeilijke gevoelens, ervaringen en omgaan met stress.
- Wees alert voor signalen van (problematisch) gebruik van jongeren.
- Hanteer een niet-betuttelende & niet-autoritaire aanpak. Jongeren zullen de ‘leerstof’ gemakkelijker verwerken en hiervoor meer moeite voor willen doen. Humor werkt!
En buiten je les of educatieve activiteit: werk aan het drug- en gezondheidsbeleid op school!
- Heb het niet over cannabis en illegale drugs als dit niet tot de leefwereld van de jongeren behoort. Er bestaat anders een risico op een contraproductief effect: het uitlokken van nieuwsgierigheid.
- Leer hen niet om ‘neen’ te zeggen tegen groepsdruk. Weerbaar maken tegen de invloed van vrienden werkt niet en kan zelfs averechts werken. In deze levensfase willen jongeren niks liever dan ‘erbij horen’. Het helpt dus niet om jongeren te vertellen dat ze minder moeten conformeren, als dat het enige is wat ze willen.
- Gebruik liever geen getuigenissen (bijvoorbeeld van kankerpatiënten of ex-verslaafden). Zeker niet zonder een goede nabespreking. Vaak staan getuigenissen te ver van de leefwereld van de leerlingen (qua leeftijd, achtergrond, …). Daardoor betrekken de leerlingen de boodschap niet op zichzelf. (“Dat gaat mij nooit overkomen”).
- Probeer niet te choqueren met angstaanjagende beelden of taal (zoals foto’s van ongevallen na het drinken van alcohol, choquerende film, politie in de klas, …). Als je je leerlingen schrik aanjaagt, zal dit herinnerd worden, maar niet het gewenste effect hebben.
Een woordje uitleg bij de do’s & don’ts
Hoewel deze leeftijdsgroep een grote nood heeft aan preventieve programma’s op school, zijn ze ook de moeilijkste doelgroep om te beïnvloeden. Dat komt omdat ze volop in de pubertijd zitten. Hun hersenen zijn volop in ontwikkeling en het emotionele deel van de hersenen groeit veel sneller dan het rationele deel. Heel wat jongeren durven daarom meer risico’s nemen, zeker in het bijzijn van vrienden. Ook krijgen sommigen een korte ‘high’ van alles wat niet mag.
Cannabis of andere illegale drugs gebruiken mag niet. Klassikaal dit onderwerp aan bod brengen terwijl het nog geen deel uitmaakt van de leefwereld van leerlingen kan contraproductief werken. Dat kan namelijk nieuwsgierigheid opwekken. Wees je bewust van dit neveneffect en kies daarom voor een één-op-één-aanpak als je voelt dat er wat speelt bij één of enkele leerlingen. Voel je toch de noodzaak om het onderwerp klassikaal te bespreken, omdat dit speelt in de leefwereld van meerdere leerlingen (bijvoorbeeld door een situatie op school)? Focus dan eerder op vaardigheden, invloeden en gevoelens, en minder op productkennis.
Ook lachgas en andere vluchtige snuifmiddelen, breng je beter niet klassikaal aan bod in de les om dezelfde redenen. De overgrote meerderheid van de jongeren gebruikt geen lachgas, waardoor het voor de meeste klassen geen deel zal uitmaken van de leefwereld. Het onderwerp klassikaal bespreken kan stoerdere klasgenoten een forum geven om hun ervaringen met lachgas te delen en zo de anderen op ideeën brengen. Als je als leerkracht merkt dat lachgas in de leefwereld zit van één of enkele leerlingen,
verkies je best een één-op-één-aanpak. Verder kan je als school nadenken over hoe je omgaat met lachgasgebruik van leerlingen door na te denken over afspraken en regels, leerkrachten te informeren, het
betrekken van ouders, … dit doe je aan de hand van een Drugbeleid op School.
Lees meer in de pdf van de leerlijn ‘verslavingspreventie in het onderwijs’.
Materialen en methodieken
Voor leerlingen:
- Maat in de Shit - cannabis.
- Crush - alcohol, cannabis.
- Unplugged - algemeen sociale vaardigheden en algemeen middelengebruik.
- Tabel - Interessante leerinhouden over drugs.
Voor de ouders:
- Als Kleine Kinderen Groot Worden - infosessie en brochure over alcohol, roken, drugs.
