Moestuin
Iedere plant heeft water nodig en daar kan een moestuin toe leiden. Een moestuin is perfect om kinderen, jongeren en gezinnen bepaalde ervaringen te doen beleven. Op die manier kunnen kinderen en jongeren zichzelf terug ontdekken, zelfstandiger worden en hun zelfwaarde zien bloeien. Maar ook zullen ze ontdekken wat groeit onder welke omstandigheden en wat ze kunnen doen met de oogst die ze zelf hebben gezaaid.
Wie doet dit al?
- Dagbesteding Amon vzw uit Ronse maakte een moestuin uit gerecupereerde paletten.
- Vzw Jong plukte in 2012-2013 samen wortels. Ze werkten 6 manieren uit. Lees hier meer over mini-moestuinen, appelpersdagen, voedselbossen en klassiek tuinieren.
- VOT ging van groente- en fruitbakken naar natuurateliers tot een echt perceel met tuinhuis, serre, …
- In Duffel is er Onzen moestuin van Jeugdzorg Ter Elst (Duffel) in samenwerking met de Landelijke Gilde Duffel-Mijlstraat.
- De Heerlijkheid in Heule van vzw Oranjehuis gaat voor ecologische landbouw met West-Vlaamse rode koeien, graanteelt en verwerking tot brood en groenteteelt in de moestuin. In de tuinen van de vzw zijn er ook groentebakken onder verantwoordelijkheid van de jongeren.
- Groeilap in Sint-Niklaas versterkt jongeren ‘op de lap grond’. jongeren met een vluchtverhaal coachen jongeren met een beperking in het moestuinieren. De moestuinen zijn ingebed in een site waar ze eigenaarschap over krijgen en bieden een gevarieerd activiteitenaanbod binnen- en buitenshuis om connectie te maken met de buurt en het regulier jeugdwerk.
- Kruispunt van PC Wagenschot in Nazareth heeft een moestuin en kookatelier binnen hun schoolvervangende activiteiten.
Tot wat leidt dit?
- Kennis over het proces ‘zaad - plant - oogst’
- en vruchtbare, productieve tuin
- Aanvullende gezonde voedingsproducten (groenten, fruit …)
- Een plek om te zorgen voor jezelf, planten en dieren
- Fiere kinderen en begeleiders
- Een andere soort band tussen kinderen, jongeren en hun begeleiders
- Kinderen en jongeren leren zichzelf en elkaar (elkaars talenten) kennen. Zo zegt een jongere “Ik wil met mijn handen werken, in de tuin werken, ik heb hier drie bakken planten en daar zorg ik elke dag voor.”
- Een aantal wijkbewoners, contextfiguren ... dichter bij de werking betrekken via verkoop van groenten/confituur/soep, vrijwillige hulp, …
- Buiten plezier leren halen uit het nuttige (spelen en werken verweven)
- Zich ‘leren’ inspannen om een resultaat te bereiken. Wat niet altijd evident is, leren enkele organisaties ons. Evaluatie en in gesprek gaan helpen.
- Eventueel:
- genoeg groenten, kruiden en fruit verwerken in lekkere maaltijden
- leren gezond koken
De zaadjes van een moestuin
Met de handen in het haar, of in de aarde? Enkele tips uit de praktijk om je moestuin op meerdere manieren te doen groeien.
Een gezonde start:
Gezonde groenten en fruit hebben gezonde grond, zuiver water en propere lucht nodig. Lees hier meer info en ontdek een test over milieuvervuiling. VOT zet hun technische dienst in en werkt samen met vrijwilligers van Velt vzw.
De bakken maken:
Wie is er verzot op knutselen, hamers, boormachines en zaagwerk? Die kunnen bakken maken waarin zaadjes hun thuis vinden. Misschien is er werkmateriaal te vinden bij gereedschapsbibliotheken en buurtbewoners met overschotten?
Je kan kweekpotten maken uit goedkoop keukenmateriaal en enkele creatievelingen kunnen die vervolgens versieren. Naambordjes met een tekening van welke groente/welk fruit/... er straks uitkomt, zijn erg nuttig.
Het planten:
Beslis samen welke groenten gezaaid worden. Enkele criteria die jullie voorgangers belangrijk vinden:
- Kies zeker deels voor snel groeiende soorten (= raketsla, tuinkers, paksoi, pompoen …).
- Zorg dat je niet alles jaarlijks moet planten (= bessenstruiken …). Kies plukklare soorten (snack-komkommers, tomaten, radijs, wortels).
- Varieer hoogtes (= tuinbonen), kleur (= bloemen!) en vormen.
- Denk aan combinatieteelt waardoor er harmonie in je moestuin is en ziekten en plagen tegengegaan worden.
- Doe samen het opzoekwerk zodat iedereen fan is van de gekozen groenten, kruiden en het gekozen fruit.
- Wil je de groenten ook gebruiken in de keuken? Spreek dan samen met de kok(s) af wat er gezaaid wordt.
Het verzorgen:
Een moestuin vraagt redelijk wat tijd. Bovendien zijn er kalme periodes als je niet werkt met een serre. Bespreek samen wie er wanneer kan zorgen voor de planten. Misschien heeft iemand het idee om een heus schema te maken met wat wanneer geplant/geoogst … kan worden? Water geven, ontluizen, onkruid wieden, de grond klaarmaken … Iedereen kan een taak opnemen die past binnen de talenten en vrije tijd. Iedereen kan eens vergeten water te geven of planten uit te dunnen. Bovendien kan de natuur altijd extra werk opleveren: hittegolven, nachtvorst, slakken, hongerige vogels ... Liefdevolle geheugensteuntjes, troost en vooral heel veel enthousiasme voor hun inzet helpt.
Proeven:
Eet met liefde de aangeboden oogst. Zelfs dat half aangevreten radijsje toont jouw waardering. Kinderen en jongeren zullen ook sneller proeven van iets dat ze zelf hebben gekweekt. Met eetbare bloemen overtuig je ook de experimenterende jeugd om de moestuin op hun bord te halen.
Maaltijden maken
Als er al enkele groenten volgroeid en dus oogstklaar zijn, kan er samen met de kok en huishoudpersoneel gezocht worden naar lekkere en gezonde recepten. Soep, salade, quiche, confituur …? Het is mogelijk dat sommige jongeren nu wel lusten wat er op tafel komt, omdat ze betrokken waren van plantje tot bord. Je kan ook een picknick voor de buurt/het netwerk van de kinderen en jongeren organiseren met de integrale oogst uit de moestuinbak.