Beweegvriendelijke buitenruimte

Palen, heuvels, boomstammen, gras … Het brengt allemaal in beweging. Als je de kinderen, jongeren en gezinnen goed kent, dan weet je wat zij ‘beweegvriendelijk’ vinden. Stel je buitenruimte daarop af en sla je slag.

Wie doet het al?

Uit de indicatorenbevraging (nu ‘Preventiepeiling’) van 2020 weten we dat 96% van de 57 Vlaamse en Brusselse organisaties voor bijzondere jeugdzorg, onthaal-, oriëntatie- en observatiecentra, centra voor integrale gezinszorg en gemeenschapsinstellingen een grasveld of (moes)tuin heeft. En 42% een sportveld.
De vereniging Habbekrats vzw rekende op de kracht en het potentieel van haar jongeren (+15 jaar) om een wereldtuin te bouwen bij hun vakantiewoning in de Ardennen, ‘het Avonturenhuis’. Die vakantiewoning wordt zo’n 100 dagen per jaar de uitvalsbasis voor veel jongeren, tijdens de kampen.
Op de site van de Tuiltermolen (het project ‘Krachtmolen’ van o.a. De Oever en Arktos) kunnen jongeren heel wat verschillende zaken doen: taken in groenbeheer, onderhoud van de site, klusjes, projectjes zoals bijvoorbeeld banken uit pallethout, naar de markt gaan met producten van de Herckenrode-abdij, geschenkmanden maken met producten van het huis, een pizzabak ondersteunen, koken …
De dienst Jeugd van Sint-Truiden en Habbekrats vzw konden met een projectsubsidie van de Koning Boudewijnstichting een openluchtfitness aanleggen in het Cicindriapark. De fitness is gratis toegankelijk en speelt in op de vraag naar meer uitdagende speelomgevingen voor oudere jongeren en naar avontuurlijke buitenruimtes.
Op en rond de speelplaats van BuBaO De Waterlelie in Wevelgem werden er verschillende 'gevoelsplekjes' opgericht. Leerlingen kunnen er langsgaan als ze boos, verdrietig of alleen zijn, of als ze een ruzie willen uitpraten.
Het CKG ’t Hummelhuis vzw in Hasselt wil een kindvriendelijke, inspirerende en ecologische tuin inrichten. Het centrum wil dat gezinnen kunnen ontdekken welke voordelen buiten spelen biedt en hoe prettig avonturen beleven in de buitenlucht wel is.
De Walhoeve vzw in Vleteren beschikt over een sportveld waar minivoetbal, basket, volleybal en tennis gespeeld kan worden. In de boomgaard staat een grote schommel, is er een speelterrein met zandbak en op de grasvelden is er plaats voor sport en spel. Er is ook een visvijver. Het onderhoud van de tuin vraagt dus heel wat werk. En daar worden de jongeren bij betrokken. In de mate van het mogelijke en naargelang hun interesses.
Buiten-beeld op COMPOT, een initiatief van vzw Stappen en vzw Lejo uit Gent, beschikt over een grote moestuin, boomgaard, boomhut, technisch atelier, binnen- en buitenkeuken, crearuimte, muziekkamer, pingpongtafel, gezelschapsspelen, puzzels, kippen … Ze werken hier samen met jongeren die (tijdelijk) geen aansluiting vinden in het reguliere schoolcircuit.
In de Kortrijkse vzw Oranjehuis werd een pannakooi geplaatst om voetbal op de binnenkoer te stimuleren. En of ze scoren met dit initiatief!

Tot wat leidt het?

Naast alle voordelen van een beweegvriendelijke binnenruimte, geeft werken/leven in openlucht een extra dimensie in gezond leven:

Buitenspelen heeft een invloed op de motorische ontwikkeling van kinderen. Maar daar stopt het niet bij. Het verhoogt ook het lichaamsbesef, ze leren ruimte, diepte, afstand, snelheid, hoogtes en risico’s beter inschatten.
Sociaal spel buiten verbetert de algemene taalontwikkeling, het zelfbeeld én de fantasie. Buiten zijn er heel wat (goedkope) materialen die aan de kinderen hun verbeelding en noden beantwoorden. Takken, stenen, modder ... Noem maar op!
Kinderen en ouders worden geprikkeld om te werken met duurzame en ecologische materialen. Het brengt de kinderen in contact met natuur, het ecologische aspect en maakt hen vertrouwd met wat ‘milieuvriendelijk leven’ is.
Contact met onschadelijke microben hebben een positief effect op astma en eczeem. Ook zonlicht, natuurlijke elementen en open lucht heeft een goed effect op de ontwikkeling van de botten en het immuunsysteem.
Er werd vastgesteld dat kinderen die buitenspelen minder ruzie maken en beter samenspelen. Het grote voordeel zit vooral in het feit dat kinderen veel ruimte hebben en zelf kunnen beslissen of ze even alleen of samen met anderen willen spelen. Ze botsen minder op elkaar, letterlijk en figuurlijk.
Bouwsels buiten de gebouwen van de voorziening, zoals een boomhut of tentenkamp, kunnen voor veiligheid en rust zorgen. Er samen inkruipen versterkt het teamgevoel.

Enkele aandachtspunten

Werk je ambulant bij gezinnen thuis? Ga samen na waar er beweegvriendelijke ruimte is. Dat kan een tuin of koer zijn. Is die er niet? Zoek samen waar er recreatiedomeinen, speelpleinen, veilige straten (speelstraten en sneeuwstraten) zijn.
Luister naar de beleving van de kinderen, jongeren en gezinnen. Inspiratie over hoe je samen in gesprek gaat, vind je hier.
Zorg ervoor dat er voldoende te beleven valt. Voor kinderen en jongeren geldt dat de ruimte hen moet prikkelen tot fysiek bewegen, tot stil genieten, tot creatief handelen enz. Gebruik daarvoor de volgende vier richtlijnen: herkenbaar, verrassend, manipuleerbaar en zintuiglijk gericht.
Sta stil bij (verkeers- en sociale) veiligheid, maar laat het de beleefbaarheid niet verdringen. Een 100% risicovrije omgeving is niet wenselijk omdat kinderen en jongeren zo niet leren omgaan met risico’s. Het algemene principe voor de veiligheid van speelruimtes en beleefbare publieke ruimtes is dat grote, ernstige en onaanvaardbare risico's worden geweerd. Streef naar een niveau van 'aanvaardbare' risico's. Dat zijn ook de uitgangspunten van de wetgever. --Zo veilig als mogelijk? Nee hoor, zo veilig als nodig!--

Enkele tips over wat je buiten kan doen

Groeimee: buitenspelen
Kind en Gezin: Buitenbaby’s
Buiten spelen, de tofste spelletjes
De speelbank: boordevol speelactiviteiten
Buitenspeeldag
Kind en samenleving
Goe gespeeld!
Sweep.be verzameld beweegaanbod voor jongeren en laat hen met een testje zien wat dicht bij hun interesses aanleunt.
De speelbank: boordevol speelactiviteiten

Enkele tips over waar je buiten kan spelen

Op zoek naar een speelpleintje, park of sportgelegenheden in de buurt? Heel wat gemeentes beschikken over mooie sportinfrastructuur (zwembad, sportterreinen, sporthal,…) die je vrij of tegen een kleine vergoeding kan gebruiken. Kijk eens via de zoekmachine van Sport Vlaanderen of op de website van je gemeente.
Speeltuinen en zwembaden op provincie en plaats.
Ook op Groenspeelweefsel.be kan je groene speelkansen zoeken in je buurt.
Op www.uitstappen.be zijn de rubrieken ‘uitstappen met kinderen’ en ‘actieve uitjes’ interessant.
www.uitinvlaanderen.be heeft een rubriek ‘UIT met kinderen’ en onder de rubriek 'Doen' staan fijne ideeën.
Misschien vinden jullie iets leuks tussen de recreatieparken en recreatiedomeinen.