Zelfbevestiging
Meer info over deze techniek
Vind je het ook niet intrigerend dat we soms ongezond gedrag blijven volhouden, terwijl we wéten wat de negatieve gevolgen kunnen zijn? De ‘self-affirmation theory’ (Steele, 1988) legt uit hoe dat komt. De meeste mensen zien zichzelf namelijk als verstandig en competent. Daarom is het moeilijk om te horen dat dat soms niet het geval is. Denk bijvoorbeeld aan het functioneringsgesprek waarop je te horen krijgt dat er zaken zijn die je anders kan doen, of aan het halen van een onvoldoende voor een examen… We willen ons positieve zelfbeeld in stand houden (en zo meer controle en voorspelbaarheid ervaren) en daarom verzetten we ons tegen dingen die we liever niet over onszelf horen.
Maar er zijn dus technieken om die defensiviteit tegen te gaan. Reflecteren op positieve aspecten van jezelf en jezelf geruststellen dat je echt wel competent en goed bent, het zelfbevestigen, vormen een buffer wanneer we informatie tegenkomen over gezondheidsrisicio’s. Je beoordeelt de boodschap dan objectiever en je accepteert makkelijker dat er risico’s zijn. Bovendien verhoogt het je intenties om te veranderen en in sommige gevallen zelfs om effectief te veranderen! Zelfbevestiging kan zelfs doorwerken op gedrag van enkele maanden later.
Er is veel onderzoek gedaan naar hoe zelfbevestiging een positieve invloed heeft op het omgaan met zogenaamde ‘fear appeals.’ Dat zijn boodschappen die angst willen opwekken door een relevante en significante bedreiging voor de doelgroep weer te geven. De afbeeldingen op sigarettenverpakkingen zijn daar een erg gekend voorbeeld van.
Maar ook in andere contexten wordt zelfbevestiging onderzocht en gebruikt omdat ook wordt aangenomen dat het stressreducerend werkt en het zelfbeeld verbetert. Zo wordt het ingezet bij leerlingen voorafgaand aan examens. Of om klimaatgedrag te wijzigen. Ook in de geestelijke gezondheidszorg wordt het gebruikt.
Aanvullende technieken
Het bevestigen van het zelfbeeld kan ook door externen gebeuren, door het geven van positieve feedback. De techniek ‘verbal persuasion’ (techniekenfiche binnenkort beschikbaar) sluit hierop aan. Bij deze techniek wordt iemand aangemoedigd diens gedrag te veranderen door de bevestiging dat de persoon ertoe in staat is.
Een waardenoefening kan gekoppeld worden aan een als-dan plan.
Bijvoorbeeld: ‘Als ik me angstig voel, ga ik nadenken over dingen die ik waardeer aan mijzelf’.
Hoe pas je deze techniek toe?
Er zijn veel verschillende zelfbevestigingsoefeningen. Het kan eenvoudig, door gewoon even na te denken over goede dingen die je hebt gedaan, over je talenten en positieve karaktereigenschappen. Je kan je ook focussen op waar je van houdt en op wat je koestert. Bijvoorbeeld: ‘Ik hou ervan samen met mijn gezin te genieten van een zelfgekookte maaltijd’.
Er wordt ook veel gewerkt met waardenbevestiging, waarbij mensen vragen beantwoorden of schrijven over hun belangrijkste waarden (zoals gulheid of eerlijkheid) en hoe deze waarden al dan niet op een bepaald moment in hun leven belangrijk waren en hen een goed gevoel gaven over zichzelf.
Je kan de techniek gebruiken als je een individu of een kleine groep een gezondheidsadvies wil of moet geven, en je vermoedt dat dit advies genegeerd of afgewezen zal worden. Om een positief effect te krijgen, is het wel belangrijk dat de persoon of groep de vrijheid voelt om de oefeningen te doen. Als het ‘een moetje’ is waar ze niet enthousiast over zijn, zal het effect niet groot zijn.
Inspirerende voorbeelden
Methodieken mentaal welbevinden
In verschillende methodieken rond mentaal welbevinden van Gezond Leven zitten waardenoefeningen verwerkt.
In Happy Snacks, een toolkit om met geluk in de klas aan de slag te gaan, zit bijvoorbeeld de oefening ‘Waardenwiel’, waarbij leerlingen na het selecteren van hun waarden hierover uitwisselen met elkaar.
Ook in de oefening ‘Speech voor je 100e verjaardag’ als onderdeel van de geluksdriehoek, wordt met waarden gewerkt.
Referenties
- Chiu, A. (8 september 2022). How to make self-affirmation work, based on science. Washington Post. https://www.washingtonpost.com...;
- Cohen, G. L., & Sherman, D. K. (2014). The Psychology of Change: Self-Affirmation and Social Psychological Intervention. Annual Review of Psychology, 65(1), 333–371. https://doi.org/10.1146/annurev-psych-010213-115137
- Cohen, G. L., Garcia, J., Apfel, N., & Master, A. (2006). Reducing the Racial Achievement Gap: A Social-Psychological Intervention. Science, 313(5791), 1307–1310. https://doi.org/10.1126/scienc...;
- Harris, P & Hadden, I. (2020, 14 februari). Zijn je cliënten defensief? Zelfbevestiging kan helpen! Geraadpleegd op 01 maart 2024, van https://practicalhealthpsychol...;
- Epton, T. (2015, 23 juni) Self-affirmation Changes Health Behavior, The society for personality and social psychology. Geraadpleegd op 21 februari 2024, van https://spsp.org/news-center/c...;
- McQueen, A., & Klein, W. M. P. (2006). Experimental manipulations of self-affirmation: A systematic review. Self and Identity, 5(4), 289–354. https://doi.org/10.1080/152988...;
- Sherman, D. A., Nelson, L. D., & Steele, C. M. (2000). Do messages about health risks threaten the self? Increasing the acceptance of threatening health messages via self-affirmation. Personality and Social Psychology Bulletin, 26(9), 1046–1058.
- Schüz, B., Cooke, R., Schüz, N., & van Koningsbruggen, G. M. (2017). Self-affirmation interventions to change health behaviors. In L. Little, E. Sillence, & A. Joinson (Eds.), Behavior Change Research and Theory: Psychological and Technological Perspectives (pp. 87-114). Elsevier. https://doi.org/10.1016/B978-0-12- 802690-8.00006-2
- Fosfaat en voeding. (n.d.). https://www.nieren.nl/voeding-dieet-je-nieren/fosfaat-en-voeding
Auteur: Esther Schenk (Vlaams Instituut Gezond Leven vzw) met medewerking van de werkgroep gedragsinzichten.