Verbinden met nieuwe sociale netwerken
Meer info over deze techniek
Interventies die focussen op het verbinden van mensen (of organisaties) met nieuwe netwerken zijn het nuttigst wanneer het bestaande netwerk klein is, overbelast is, of niet in staat is om de nodige ondersteuning te bieden aan de doelgroep. Soms worden nieuwe banden geïntroduceerd om chronische sociale isolatie te verlichten. Meestal worden nieuwe banden gesmeed als reactie op een ingrijpende (levens)verandering of een bepaalde stressfactor. In deze gevallen is het belangrijk dat er voldoende ervarings- of gespecialiseerde kennis over de specifieke stressfactoren aanwezig is in het nieuwe netwerk.
Subtypes van de techniek
- Peer supportgroepen/lotgenotengroepen/zelfhulpgroepen
Peer supportgroepen worden vaak opgezet voor specifieke gezondheidsproblemen, zoals diabetes, depressie of verslavingen. Deze groepen bieden een platform waar mensen met vergelijkbare uitdagingen elkaar kunnen ontmoeten, ervaringen kunnen delen en elkaar kunnen ondersteunen bij gedragsverandering. Het mobiliseren van sociale netwerken in deze context stelt individuen in staat om steun en begrip te vinden bij mensen die dezelfde ervaringen doormaken, wat bijdraagt aan het bevorderen van gezond gedrag. Online peer supportgroepen worden steeds populairder (bv. kanker.nl, een online community met meer dan 32.000 actieve deelnemers uit Nederland en België).
- Buddywerking
Buddywerkingen worden ingezet om ondersteunende relaties tussen individuen te bevorderen en zo verschillende gezondheidsproblematieken (bv. sociale isolatie, mentale gezondheid of middelenmisbruik) te voorkomen of aan te pakken. Deze programma's koppelen individuen (deelnemer-vrijwilliger of deelnemer-deelnemer) zodat ze elkaar kunnen helpen, begeleiden en aanmoedigen. Buddywerkingen benadrukken het belang van een verbonden gemeenschap en de positieve invloed die ondersteunende relaties kunnen hebben op het algemeen welzijn.
- Mentorprogramma’s
Mentorprogramma's zijn initiatieven die individuen (of organisaties) aan elkaar koppelen, vaak een meer ervaren of deskundige mentor aan een minder ervaren mentee, om begeleiding, ondersteuning en vaardigheidsontwikkeling te bieden. Deze programma's streven ernaar verschillende uitdagingen (bv. moeilijk de weg vinden naar de juiste gezondheidsinstanties) te voorkomen of te verminderen. En dit door het aanbieden van een positieve en constructieve relatie. Mentoren fungeren als rolmodellen (zie ook modeling), geven waardevolle inzichten en helpen mentees bij het omgaan met uitdagingen. Dat draagt uiteindelijk bij aan het versterken van persoonlijke hefbomen en het beter kunnen herkennen en omgaan met persoonlijke drempels.
- Lerend netwerk
In een lerend netwerk wissel je met andere mensen je kennis en ervaringen over een specifiek onderwerp uit, met de bedoeling om van elkaar te leren. Lerende netwerken zijn vooral voor organisaties een interessante manier om over ervaringen, ideeën en problemen uit te wisselen.
Vergelijkbare technieken
Andere technieken die inzetten op sociale netwerken en sociale steun zijn het mobiliseren van sociale netwerken, het mobiliseren van sociale steun en het inzetten van Community Health Workers.
Hoe pas je deze techniek toe?
Tijdens een een-op-een begeleiding of groepssessie is het altijd belangrijk om zowel de behoeften i.v.m. sociale steun te bevragen als het bestaande netwerk en de geboden steun in kaart te brengen. Het mobiliseren van sociale steun kan helpen om de steun vanuit het bestaande netwerk te versterken. In situaties waar duidelijk wordt dat het bestaande netwerk niet in staat is (bv. door te weinig tijd of ervaring te hebben) om de nodige ondersteuning te bieden ten opzichte van de beoogde gedragsverandering, is het zinvol om mensen met nieuwe netwerken in contact te brengen. Daarvoor kan je verschillende acties ondernemen.
- Door het aanbod in kaart te brengen en de zichtbaarheid te verhogen maak je mensen (en jezelf als coach, eerstelijnsmedewerker, ...) bewust van mogelijkheden om aan te sluiten bij ondersteunende netwerken. Om een overzicht te krijgen van bestaande zelfhulpgroepen kan je bv. gebruikmaken van de zoektool van Trefpunt Zelfhulp. Door sociale netwerken te mobiliseren om laagdrempelig en outreachend te werken, verhoog je de kans dat mensen vanzelf in contact komen met nieuwe netwerken.
- Door mensen te motiveren om aan te sluiten bij een nieuw netwerk maak je het heel concreet. Gebruik hiervoor zeker inzichten uit de motiverende gesprekvoering en werk op maat, bijvoorbeeld door in een gesprek met iemand die meer wil bewegen en zich ook vaak eenzaam voelt, te benadrukken dat een beweegles of een buurtwandeling niet alleen motiveert om meer te bewegen, maar ook een plek kan zijn waar je nieuwe contacten kan leggen met mensen uit de buurt.
- Ten slotte kan je ook proberen om drempels weg te nemen die mensen weerhouden om aan te sluiten bij nieuwe netwerken, bijvoorbeeld door begeleiding te voorzien bij de eerste contacten.
Het aanbod aan zowel fysieke als online netwerken die ondersteuning kunnen bieden bij gedragsverandering, is heel divers.
Inspirerende voorbeelden
Buddywerking Vlaanderen
Buddywerking Vlaanderen is een aanbod vanuit de GGZ voor volwassenen met een psychische of psychiatrische problematiek die zelfstandig wonen en zich in een stabiele fase van hun leven/problematiek bevinden. Doel is het doorbreken van sociaal isolement bij deze groep, ertoe aanzetten om meer buitenshuis te komen en vrijetijd te beleven met iemand die begrip toont. Dit doen we door een-op-een te matchen tussen een ‘deelnemer’ en een gemotiveerde vrijwilliger (buddy) op basis van overeenkomstige interesses, mogelijkheden en verwachtingen.
Een buddy is geen hulpverlener. Buddywerking draait om gelijkwaardige relaties en om sociaal contact in een vriendschappelijke en ongedwongen sfeer.
Mentorbesturen Plan Samenleven
Met het Plan Samenleven wil de Vlaamse overheid lokale besturen ondersteunen om samenleven in diversiteit te bevorderen. Het Plan Samenleven bevat 7 doelstellingen met 24 acties, die ze zelf inhoudelijk kunnen invullen. Voor 12 acties delen mentorbesturen hun expertise met andere lokale besturen in een lerend netwerk. Ze stellen er hun methodieken en tools voor. Lokale besturen die zich niet engageerden tot een actie, kunnen toch aansluiten bij de lerende netwerken om inspiratie op te doen voor hun toekomstige beleid.
Trefpunt Zelfhulp
Zelfhulpgroepen en lotgenotencontact staan centraal bij Trefpunt Zelfhulp. Trefpunt Zelfhulp helpt mensen en zorgverleners een geschikte zelfhulpgroep te vinden om zo de verbinding te maken met nieuwe netwerken, ondersteunt zelfhulpgroepen en mensen die een zelfhulpgroep willen starten, voert onderzoek uit, deelt betrouwbare informatie over het thema en werkt samen met verschillende actoren in de welzijns- en gezondheidssector en de (in)formele zorg.
Samen voor een diploma
EVA bxl lanceert een nieuwe dienst voor (jong)volwassen Brusselaars met een migratiegeschiedenis die graag een diploma hoger onderwijs behalen dat overeenstemt met hun talenten en professionele aspiraties. Op deze manier hopen we mensen met een migratieachtergrond, die nog steeds ondervertegenwoordigd zijn in het hoger onderwijs, een boost te geven. Samen voor een Diploma biedt gedurende een academiejaar een mentor aan, organiseert vormings– en netwerkmomenten en gaat op zoek naar aangepaste studieplekken.
Referenties
- Latkin CA, Knowlton AR. Social Network Assessments and Interventions for Health Behavior Change: A Critical Review. Behav Med. 2015;41(3):90-7. doi: 10.1080/08964289.2015.1034645.
Auteur: Moritz Gallei (Vlaams Instituut Gezond Leven vzw) met medewerking van de werkgroep gedragsinzichten.